17 05, 2020

Oorlogsevacué John van Heijst over zijn verblijf in Minnertsga

2020-05-18T16:57:46+00:0017 mei 2020|0 Reacties

John van Heijst volgt Minnertsga Vroeger ook op Facebook en hij attendeerde mij op zijn herinneringsverhaal over zijn verblijf als evacué in Minnertsga. Hij was toen 12 jaar en kwam als hongerevacué uit Voorburg naar het hoge noorden. Hieronder zijn verhaal. John van Heijst in 2013 in Minnertsga In juni bezocht ik de Regionale Veteranen Dag van Friesland in de WTC-hallen van Leeuwarden, die daar traditioneel een  jaarlijkse bijeenkomst vierde. De festiviteit werd daar met diverse optredens en speaches opgeluisterd maar in hoofdzaak betrof het toch de samenkomst van Veteranen en hun relaties die hun militaire missie hadden voltooid. Na afloop van het hele gebeuren overdacht ik het feit dat het toch alweer 70 jaar geleden is dat ik als 12 jarige hongerlijder vanuit Voorburg via de NH kerk op transport kon worden gesteld naar Friesland om het vege lijf te redden. Dat scheelde toen voor vader en moeder zo wie zo een mond om te voeden hoewel dat al niet veel meer om het lijf had. Omdat de omgeving en dorpen anno 2015 nog steeds tot de verbeelding sprak besloot ik om de resterende tijd te gebruiken om daar weer eens een kijkje te gaan nemen. Zodoende zette ik koers naar het dorp waar mijn toenmalige pleegouders mij gedurende de laatste oorlogsjaren in leven hadden gehouden. Het was de imposante kerk met zadeldaktoren van Minnertsga die zich aan de horizon zeer herkenbaar aftekende. Plaats ook waar destijds een delegatie van de NH-kerk het transport opving en een indeling maakte voor de gezinnen die zich kennelijk hadden opgegeven om enige nood te lenigen aan ondervoede kinderen uit het westen. September 1944. Na een enerverende reis achter in de met stro gevulde laadbak van een vrachtauto, met een lange stop voor de brug van Zwolle, belandde ik met zo’n 15 andere kinderen in Leeuwarden. Daar werden we in eerste instantie opgevangen door de Diaconie in Leeuwarden en een dag later, na een herindeling van meer getransporteerde kinderen, met een stel andere scharminkels naar Minnertsga en Tzummarum gebracht. Opgevangen in de kerk wachtte ik op de adoptieouders die zich over mij zouden ontfermen. De gezin van Gerrit Groeneveld en Ansje de Vries woonde in een eenvoudige arbeiderswoning aan de Hege Buorren. Eigenlijk in een smalle steeg die zo op de Hoge Buorren uitkwam. Zij hadden nog een zoontje, de vierjarige Jaap. Hij deelde toen met mij een plaatsje in de bedstee. Bepaald niet comfortabel moet ik zeggen maar verdere ruimte kon ook niet geboden worden. Ansje de Vries deed haar Hege Buorren met recht een van de woningen waar John van Heijst verbleef uiterste best om met de schaarse middelen het hoofd boven water te houden. Gerrit was loonarbeider. De inkomsten waren natuurlijk navenant laag en alleen daarom al heb ik nog de meeste respect voor de wijze waarop zij het toch maar rooiden. De herinneringen daaraan liggen me nog duidelijk in het geheugen . De opkomende heimwee en de zorg voor de achtergebleven familieleden. Het kleine maar [...]

8 10, 2016

Timmer- en Aannemersbedrijf Bloembergen

2016-11-12T18:39:45+00:008 oktober 2016|3 Reacties

Galt Bloembergen zijn 'pake' Gjalt (1875-1958), had met zijn broers een timmerbedrijf in de Friese Wouden. Toen ze een opdracht kregen in Tzummarum, besloot Gjalt in deze omgeving te blijven en vestigde zich in de Mieden, aan de westkant van Minnertsga. Hij begon op 1 mei 1911 een timmerbedrijf in Minnertsga en werkte erbij als weger bij de laad- en losplaats midden in de dorpskom waar toen nog de haven aan toe liep.  Gjalt Bloembergen met zijn vrouw Aurelia van Mourik en de kinderen Roel en Rinske. Foto omstreeks 1912. Na de verkoop van de boerderij Groot Hermana en daardoor het uitéénvallen van de percelen van deze boerderij, besloot Gjalt rond 1911 een laag stuk grond te kopen vlakbij de ingang van boerderij Groot Hermana. Hij hoogde de grond op met onder andere stobben, die uit Leeuwarden vandaan kwamen. Hierop bouwde hij een woonhuis met werkplaats. Dit was het eerste huis dat op die streek na de verkoop van Groot Hermana werd gebouwd. Later volgde de rest. Eerst ten westen en daarna ten oosten en zuiden hiervan. De singel van Groot Hermana liep eerst nog langs de noordzijde van dit huis. Achteraf gezien was de ophoging met deze stobben niet zo’n succes want in latere tijd kregen de bewoners hierdoor last van zwamvorming zodat het hout in het onderste gedeelte van het huis verrotte. Zijn zoon Roel hielp mee in het bedrijf en nam in 1929 de zaak van zijn vader over. Roel verhuisde per 12 mei 1929 van de Skoalstrjitte 10 naar de Hermanawei 13 en Roel zijn vader ging naar de Skoalstrjitte 10. Leeuwarder courant 1912 In 1961 runde Roel samen met zijn zoon Gjalt het bedrijf. In die 10 jaar daarvoor werden voor de Woningstichting veel huizen gebouwd en ook daarna zette dit door met de bouw van de huizen in de P.B. Winsemiusstrjitte en de Collot d’Escurystrjitte (rond 1965) en daarna de huizen in de Vikarijbuorren en De Kamp met vlak daarvoor in 1976 de koopwoningen aan de westkant van de Tilledyk. De winstgevendheid van de bouw voor de Woningstichting was niet erg hoog maar dit werd gecompenseerd doordat Gjalt zoveel mogelijk huizen voor de winter wind- en waterdicht bouwde en deze in de normaal rustige winterperiode dan aftimmerde zodat ze dan ook nog werk hadden. Rechts de timmerwerkplaats rond 1960 In het voorjaar van 1963 vond een grote verbouwing plaats aan de Hermanawei 13. Het woonhuis werd verhoogd en de werkplaats opnieuw opgebouwd. Een tegenvaller was dat de muur van de werkplaats tijdens de bouw een keer omwaaide door een storm. Dit gebeurde op een zondag zodat ze niet bezig waren met de bouw. In 1965 werd Gjalt Bloembergen, samen met zijn vrouw Neeltsje, eigenaar van het bedrijf. Op 2 januari 1968 werd het bedrijf veranderd in een N.V., zodat bij een eventueel faillissement de privé-eigendommen niet zouden worden verbeurd. Gelukkig heeft dit niet plaatsgevonden. Datzelfde jaar werd het pand aan de Meinardswei 38 gekocht. Voor 1960 was hierin [...]

29 03, 2015

Janna van Dijk ‘fjlocht wer troch de buorren’

2015-04-03T08:28:53+00:0029 maart 2015|0 Reacties

Deze kopregel stond op 20 december 1967 boven het artikel in de Leeuwarder Courant over het welfare-werk van Janne van Dijk. Maar Janne van Dijk is op 26 september 2014 op 87-jarige leeftijd overleden. Van Betty Groeneveld kreeg ik onlangs enkele oude foto’s uit de nalatenschap van Janna; zonder namen er bij maar wel met een paar aanwijzingen van Betty. Die aanwijzingen hebben mij geholpen om de foto’s van namen te voorzien, waardoor de foto’s meer historische waarde hebben gekregen. Wie was Janne van Dijk? Janne van Dijk is geboren op 17 januari 1927 en naar ik aanneem in Minnertsga, maar daar ben ik niet zeker van. Zij was een dochter van Jan van Dijk (1899-1971) en Maria Iedema 1899-1957). Haar vader Jan is geboren in Vrouwenparochie en haar moeder in Berlikum. Om een goed beeld van deze vrouw te krijgen heb ik onderstaand artikel uit de Leeuwarder Courant overgenomen. Janne was welfare-werkster bij het Rode Kruis en ging bij patiënten langs in Minnertsga die langdurig ziek waren en wat knutselwerk van haar kregen om voor wat afleiding te zorgen. In 1966, toen ik zelf een week of zes ziek ben geweest, kwam zij ook bij ons thuis over de vloer. Ik mij toen vermaakt met het plakken van kleine mozaïeksteentjes en het maken van een pitrietmandje kan ik mij nog herinneren. Janna van Dijk ‘fjlocht wer troch de buorren’ Welfare-werkster in Minnertsga “Mensenkennis is het belangrijkste voor een welfarewerkster. En liefde voor het vak natuurlijk. Ik zag er eerst wel tegenaan maar nu kan ik het werk niet meer missen. Doel van het werk is de patiënten afleiding te geven, hen losmaken van de zorgen over hun ziekte. Maar het fijne is ook dat het omgaan met die patiënten jezelf rustiger maakt, je leert jezelf en de anderen beter kennen. Maar je raak op een gegeven moment zo verstikt in het werk dat je moet oppassen niet de grond on der je voeten te verliezen”. Mej. Janna van Dijk uit de Tsjillen in Minnertsga weet waar ze over spreekt: vanaf 1962 af gaat ze bij ernstige patiënten in het dorp langs om het ziek-zijn zo onbezorgd mogelijk te laten verlopen. Reumapatiënten, chronische zieken verlamden, kortom iedereen in Minnertsga die voor langere tijd aan het bed gekluisterd is of de woning niet meer mag verlaten, kan een beroep doen op haar. Ook bejaarden, die het grootste gedeelte van de dag achter de ramen van hun woning slijten om de bakker en de melkboer, vier keer daags de schoolkinderen en de trekkerrijdende landbouwers, langs te zien komen, kunnen bij haar aankloppen. Gewapend met pitriet, houtsnijwerk, touw of borduurwerk komt ze dan een bezoek brengen om de smaak en de capaciteit van de kandidaat af te tasten. “De een ligt pitriet heel goed, de andere wil niets anders dan touwvlechten en een derde werpt zich aan het borduren. Als welfare-werkster van het Roode Kruis moet je het ieder naar de zin maken, anders heeft het werk en voor de patiënt en voor [...]

1 03, 2014

Jaantje en Perkje Abbenga (vervolg)

2014-03-01T15:46:17+00:001 maart 2014|0 Reacties

Op het artikel over Jaantje en Perkje is gereageerd door Klaas Groeneveld die nog met een aantal opmerkingen en een aanvulling kwam op het verhaal. Dank daarvoor. De beide âlde frijsters woonden niet op de locatie op de kruising Hoarnestreek – Langedijk, maar in de Hoven. Dus aan het eind van de Langedijk. Waarschijnlijk woonden zij in het ouderlijk huis van de Abbenga’s. De ouders van de vrijgezelle dames waren wellicht niet onbemiddelde, want zoals uit familieverhalen blijkt, kwamen er notabelen over de vloer.  Dat zou ook kunnen verklaren waarom de dames inkomsten hadden. Jaantje (links) en Perkje Jaantje en Perkje waren geen reislustige types, maar kennelijk hebben ze wel een keer een reis ondernomen naar een Leeuwarder fotograaf om er foto’s van hen zelf te laten maken. Die foto’s waren waarschijnlijk bedoelt als een soort van afscheidsfoto voor de twee tantezeggers die naar Amerika zijn geëmigreerd. Op latere leeftijd kregen de dames ondersteuning van de armmeester van de gemeente Barradeel die er later mogelijk ook voor heeft gezorgd dat zij in het armhuis (bejaardenhuis) kwamen in Tzummarum. De dames hadden mooie spullen, maar dat mocht uiteraard de armmeester niet zien bij een huisbezoek. Alles ging dan in de kelder en werd verstopt onder jute zakken. Ze hingen jute zakken aan de waslijn, zogenaamd hun beddengoed en vertelden dat ze daaronder sliepen. De armmeester geloofde het, en ze kregen steun uit de armenkas van de gemeente. Als Neeltje bij haar tante Perkje en Jaantje kwam, gebeurde het meermalen dat Perkje de mededeling deed (een gevleugeld familiegezegde werd dit): "Jaantje het ok weer un flauwte had". In werkelijkheid, was ze onderuit gegaan nadat ze te diep in 't glaasje had gekeken. Niemand ging vaak in bad in die tijd . . . . . . en ook deze dames niet. Maar, het regiem was strenger in het armhuis dan thuis in de Hoven.  Of Perkje het bad niet heeft overleeft of dat zij het regime als te stressvol ervoer, is niet bekend, maar binnen een paar weken was zij dood en is toen begraven op het kerkhof van Minnertsga aan de zuidkant van de kerk.

9 02, 2014

Jaantje en Perkje, wie waren dat?

2014-02-09T08:05:18+00:009 februari 2014|2 Reacties

In de beeldbank bij de categorie: personen, zit een oude foto uit de beginjaren 1900 waarop twee pronte dames staan. De foto komt uit een familiealbum en is ingestuurd door Piet Groeneveld. Helaas kon Piet de namen er niet bij vermelden. Dat is jammer . . . . . maar gelukkig; er is op de foto gereageerd door Neeltje Groeneveld.  Zij liet deze en andere foto’s van Minnertsga vroeger, zien aan haar vader Leendert die op dit moment vanwege zijn gezondheid in WoonZorg- en Behandelcentrum Bloemkamp in Bolsward verblijft.   Jaantje (links) en Perkje Volgens Leendert moeten de pronte dames op de foto Jaantje en Perkje zijn. Maar of er een familierelatie is, dat is niet bekend. Mogelijk dat het Groenevelds zijn. Leendert weet wel te vertellen dat zij op enig moment vanuit Minnertsga naar het armhuis in Tzummarum zijn verhuisd. De spullen die Jaantje en Perkje niet mee konden nemen naar het armhuis, bleven achter en zijn door de moeder van Leendert opgeruimd. Onder het bedstee, in een kelderruimte, lag het mooiste spul. Mooie lakens en ander beddengoed. Vanwege zuinigheid sliepen de dames zelf onder oude zakken. Leendert vertelde dat de dames waarschijnlijk de familienaam Groeneveld hadden en dat het nichten waren van zijn vader Jacob Jacobs Groeneveld. Jaantje en Perkje woonden vlakbij de boerderij van Van der Schaar, Hoarnestreek 9. De moeder van Leendert, Neeltje Kuiken, hielp de beide dames met het huishouden. Leendert kent de dames alleen van naam. Vermoedelijk zijn Jaantje en Perkje overleden vóórdat hij zelf in maart 1936 geboren is. Hij is in ieder geval nooit bij hen op bezoek geweest voor zover hij zich kan herinneren. Woningen op de hoek Langedijk - Hoarnestreek In de familie ging wel het verhaal dat één van de dames zogenaamd met de helm op was geboren. De helm is in het volksgeloof het vlies dat bij de geboorte het hoofd van sommige kinderen omgeeft en wat er toe leidt dat het kind geacht wordt een gelukskind of ziener te zijn. Wie met de helm geboren is wordt geacht het tweede gezicht te hebben. Omdat een kind dat 'met de helm' werd geboren eerder als nadelig werd ervaren, of zelfs als een vloek werd gezien, verbrandde men dikwijls 'de helm' na de geboorte, waardoor deze 'zijn eigenschap verloor'. Eén van de dames, die met de helm op, voorspelde de meest krankzinnige dingen voor die tijd waar men in de familie en in het dorp grote twijfels bij had. Tot zover Leendert zijn beschouwing op de foto van ‘Jaantje en Perkje’.  Voor de zekerheid vraag ik nog of de namen geboortenamen zijn of bijnamen. Ik krijg de bevestiging dat het geboortenamen zijn en kunnen we wat meer te weten komen van deze dames wordt er gevraagd. Dus op zoektocht want het maakt mij ook nieuwsgierig. Zelf was ik de namen Jaantje en Perkje nog niet tegen gekomen als Minnertsgaaster bewoners. Dus eerst maar eens zoeken in de genealogische gegevens van Tresoar. De voornaam Jaantje zal [...]

Ga naar de bovenkant