Ruim 30 jaar geleden ben ik begonnen met het verzamelen van familiegegevens van zowel mijn eigen familie, de Bouma’s en die van mijn vrouw, de Zoodsma’s. De bedoeling was om de familiegeschiedenis in beeld te brengen en die later over te dragen aan onze kinderen. Maar het bleef niet bij de eigen familiegeschiedenis. Steeds meer raakte ik ondergedompeld in de historie van ‘myn eigen doarp’ Minnertsga en gaande weg is er een omvangrijk dorpsarchief ontstaan.
De historische artikelen uit ‘Nijs út eigen doarp’ van vroeger, waren voor mij een bron van inspiratie. Oud-Minnertsgaaster Gosse Vogel, Jan Heeringa, Bouwe de With waren onder andere de auteurs van die artikelen. En Eva Vogel-Zoodsma was in die tijd voor mij een ‘wandelend’ archief. Wat wist die vrouw veel. Zij wist exact de geboorte-, trouw- en overlijdensdatums te noemen en ze vertelde hoe de familierelaties in elkaar zaten.
En als je dan zo bezig bent met de dorpsgeschiedenis, dan komen er ook verhalen en dingen naar boven waarover je, na jarenlang zoekwerk, helemaal geen feitelijke informatie over kunt vinden. Eén van die dingen is de dorpspomp.
In Minnertsga moet een dorpspomp hebben gestaan waarmee je water kon oppompen. Dorpspompen stonden meestal in het centrum en vaak in de naaste omgeving van de kerk. In het verleden werd grondwater (ook welwater genoemd), of regenwater voor consumptie of andere doeleinden meestal met behulp van een aker uit een waterput of regenbak geschept. Bijna elke woning of blok van woningen had zo’n een regenbak. Maar in periodes van droogte kon het voorkomen dat de regenbak leeg raakte en men aangewezen was op de dorpspomp. De dorpspomp stond boven een diepe put die door welwater werd gevoed. Maar de put werd in sommige gevallen ook met regenwater gevuld vanaf het dak van de kerk.
‘Der moat froeger ek in wetterpomp yn it doarp stien hawwe’, was het verhaal van oudere mensen, maar waar dat ding heeft gestaan kon niemand vertellen. Ja . . . . . , hij zou vlak bij de kerk hebben gestaan, aan de westzijde of aan de zuidzijde. Met het verzamelen van oude dorpsfoto’s en oude prentbriefkaarten hoop je ooit op één van die kaarten een schim op te vangen van die oude dorpspomp. Elk dorpsbeeld rondom de kerk heb ik uitvergroot en minutieus bekeken, maar helaas . . . . . . geen schim van een dorpspomp.
Dorpsbeelden van de havenkom, dus ten westen van de kerk, zijn er voldoende. Zelfs nog uit de periode van rond 1900. Maar dorpsbeelden die gefotografeerd zijn aan de zuidzijde van de kerk, zijn er nauwelijks. Die kant was kennelijk niet fotogeniek genoeg. In de hele verzameling dorpsbeelden is géén pomp te bekennen.
Deze week mailde ik met Piter Tigchelaar uit Dalfsen. Hij doet ook historisch onderzoek en stelde mij een vraag over een vroegere bewoner van Minnertsga. In onze emailwisseling wees Piter mij op een paar websites waar interessante informatie te vinden is. Een van die websites is de beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Vanuit mijn werk heb ik ook met deze rijksdienst te maken en de beeldbank was mij bekend. Toen ik een hele tijd geleden die beeldbank heb bekeken, stonden er enkele prachtige foto’s op van de Ned. Hervormde kerk; want dat is ook een rijksmonument. Maar inmiddels staan er veel meer foto’s op van Minnertsga en warempel . . . . . . . een foto met een schim van de dorpspomp?
Het is een vrij donkere foto, maar via een fotobewerkingsprogramma krijg ik het beeld van de pomp helderder. Hier tekent zich toch duidelijk de vorm van een pomp af.
De foto is gemaakt in 1919. In de zuidmuur van de kerk zitten, waar de consistorie zich bevindt, nog de oude ramen die na de brand van 1947 zijn vervangen door vierkante. Op het hek hangen jutte zakken te drogen. Wat jammer dat die dorpspomp niet beter uitkomt op de foto. Maar goed . . . we hebben nu een schim, dus het verhaal over de dorpspomp krijgt gestalte.
Bron:
- Foto midden: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
- Foto onder: GoogleMap (2014)
Er staan inderdaad nog meer foto’s op, zelfs van de varkensstal van mijn grootvader. Alleen het adres is verkeerd. Mijn grootvader woonde op Miedleane 23 maar het
“Bargehok” is er nog altijd en staat tegenover no 19
Prachtig wat leuk dat je het hebt gevonden.