Wandeling door het dorp omstreeks 1920

Pieter Hendrik (1910-1999) was een zoon van bakker Jan Brouwer en Jantje van Mourik die hun bakkerij hadden aan de Tsjillen. Pieter heeft ooit zijn herinneringen aan Minnertsga op papier gezet in de vorm van een wandeling door het dorp. Die geschreven documenten staan op deze website maar zijn door Dooitze Zwart uitgeschreven in onderstaand verhaal dat op Moaie Peal begint. Hier en daar staat tussen [ ] een verduidelijking.

Mooie Paal. Tramstation: restauratiehouder – tevens ploegbaas – van der Zee. De familie Van der Zee had één zoon, die in de jaren ‘20 emigreerde naar Amerika. Dirkjeburen: Op de stjelp voor Dirkjeburen heeft Sierk Boersma en later Vis gewoond. Dochter heette Aukje, later geëmigreerd naar Australië. In de woningen van Dirkjeburen woonden de familie’s Zuidema (zoon Berend), familie Foppe de Vries en Willem Hager.

Huizen naar Mooie Paal: Willem Hoogerhuis (later Ruurd Douma), Andries Miedema (gistkoopman) en Jelte, ik meen Jeltema, zijn vrouw heette Aagje. De huizen tegenover zijn van latere datum, behalve de boerderij van …..

Lytse Buorren: vroeger stond er een grote vierkante houten pomp tegenover de woning van rietdekker Jan Tolsma, hiernaast woonde Sake Pilger (koster van de Ned. Hervormde kerk), dan Jelle R. Terpstra, vrachtrijder Kees Wijngaarden, later Wiebe Westerhuis, werkzaam bij gemeentereiniging en Sikkema, J. Groeneveld en Anne Vogel. Aan de andere kant Herke Meersma (vrouw Nieske en zoon Piet), later Hein Stellingwerf. In de smederij woonde voor 1917 Ate Pijper, daarna J. Th. Brouwer. De smederij werd verhuurd aan Johannes en Tjitte Dijkstra; later aan de gebroeders verkocht. Aan het straatje [ rijtje woningen naast het erf van de smederij ] woonden Piet Lolles (dorpsomroeper). Ruurd en Hein Stellingwerf en de kedde van de melkwagen. Op de hoek de Christelijke school, later verenigingsgebouw en daarna Bierma. Op de hoek van Aaltje Moai’s [ latere Tsjerkestrjitte ] reed woonde vroeger Bauke Schaaf (zoon heette Jan), later Sj. Vogel.

In café Van der Leij heeft eerst Aize de Roos en daarna Janus Mooiweer gestaan [ hoek Meinardswei – Stasjonstrjitte ]. Naast het café weduwe Van der Schaaf (ik meen de moeder van Age van der Schaaf), later garage. Dan Pabe Bruinsma (bakker), verder schilder Siemen de Haan. In het pand, waar weduwe Van Dijk [ Van Dijks Bazar ] woont, heeft, als ik me niet vergis, Kees Mulder ??, zonen Johannes en Piet , daarna weduwe Tuinhof, zoon Piet, gewoond. Dan bakker van Zanen. Daarnaast het winkeltje van Jan Hessel Miedema, de ouders van Andries, Johannes en Betsie. Naast Miedema was een steeg. Daar had Glazema (geen familie van L. Glazema) een schildersbedrijf. Verder Arjen van der Wer..  en Klaas de Valk met dochter Richtje.

Vlak voor [ de winkel van de firma ] Chr. Schotanus woonde vrouw Haaima, later café. Naast Schotanus woonde Kees Sikkema, zijn vrouw A. Sikkema-van Reenen en dochter Janke.  Familie Sikkema is verhuisd naar … ? en werd het pand bewoond door Wouter Hielkema, turfschipper en kruidenierswinkeltje. Dan burgemeestershuis, eerst bewoond door burgemeester L.W. de Vries, daarna Bauke Anema. Dan Jasper Vogel. De granieten stoep werd in de zomer vaak door de meisjes bezet met bikkelen – bakker Boersma, …. R.R. Post en de familie J.S. Helder (timmerman), dan Krijnes [Krijn ] bij de Leij (zoon Wiebe). Bij de Leij was klokkenmaker. Dit pand werd later bewoond door Anne Reitsma. In de steeg tussen Reitsma en slagerij Bonnema woonde Sjoerd de Valk (dochter Atje). In het pand Bonnema woonde tot 1917 bakker Teake Oberman. Oberman verhuisde naar onze bakkerij, nu Plat en wij betrokken het pand Oberman. Mijn vader had de bakkerskiel aan de kapstok gehangen. Het achterste gedeelte van het huis werd verhuurd aan Sije Boomsma ( dochter Antje, later gehuwd met Arjen Smits, later wonend aan de Tilledyk).

[ Hege Buorren ] Dan bakker Wieringa (later Feenstra), dan de schoenwinkel van Hendrik Haarsma, daarnaast café van Wietse Kooistra, rond 1917 verbouwd tot Vereenigingsgebouw, eerste beheerder Jan de Groot. In de steeg tussen Verenigingsgebouw en het viswinkeltje van Jelle Terpstra woonden de familie Rindert van der Ploeg (zoon Foppe) en Hendrik Mulder, de ouders van Johannes Mulder. In het pand van Jelle Terpstra woonde vroeger loodgieter en koperslager Keimpe Zoon; dan het groentewinkeltje van Hendrikus Joukema. Joukema was boerenarbeider bij boer Wijngaarden en zoon Jouke werd krullejongen bij timmerman Helder. Op vrij jonge leeftijd emigreerde hij naar Amerika. Jaren later kwam hij (intussen miljonair) met vakantie naar Nederland en heeft vele bewoners goed bedacht. Na Joukema woonde Jan Jippes Miedema, karrijder, later overgenomen door Abraham Joostema. Jan Jippes had later een kiosk tegenover het postkantoor van M. Vis. Verder R.R. Post (kruidenier en manufacturen). Op de rij verder woonde zaadhandelaar Klaas Hamer (vader van P.K. Hamer), Marten Bleeker (zoon Jan), Gerrit Boersma (dochter Liefke en zoon Piet). Liefke was nog mijn klasgenoot in de 7^de klas van de Lagere school. Verder Jacob Biesma (vrouw Eelkje).

Dan over het spoor tegenover het station familie Travaille en Piet Tuinhof. Dan Kees Miedema (transportbedrijf), J. Liemes Glazema, paardenslager Watze van der Wal (zoon Ale en dochter Boukje). Vrouw van der Wal is in 1918 overleden aan de Spaanse griep. Vervolgens Sikke Marra (petroleumhandel), Renze Terpstra, weduwe B.M. Kuipers (heeft vroeger gewoond, waar Dirk Wetterauw een bedrijfje had), P. Lautenbach, Hedzer van Mourik (vrouw Anne Teijema). H. van Mourik was een broer van mijn moeder. Verder Gerrit Elzinga (vrouw Johanna, ouders van Kees Elzinga), winkeltje van Sjoerd Swart (kleine Sjoerd). Naast Swart, tegenover Gerrit Boersma was vroeger een boerderij van Aebe Stienstra (zijn zoon is geemigreerd naar Amerika). Dan het streekje, waar wagenmaker D. Helder en Reinder Wiersma woonde – de smederij van Klaas R. Wiersma – Ulbe Wassenaar, later kleermaker Jaap (Jacob) Wassenaar, wagenmakerij D. en J. Helder, schilderswinkel van J.L. Glazema (later garage, …. gehuwd met een dochter van Anne Vogel), boekhandel van Uilke Glazema, Kees Sikkema (broer van Gerrit Sikkema). Als ik mij niet vergis heeft eerder weduwe Tuinhof (zoon Piet) in dat huis een galanteriewinkel gehad; slager D. van der Wal; Jac. Groeneveld en dan de overal bekende Piet Haarsma (vrouw Antje Joostema): schoenmaker, kapper, scheerbaas, klokluider, jager, melkcontroleur en sigarenwinkeltje. Dan woonde Gauke Reitsma.

Op de hoek [ Meinardswei – Hege Buorren ] Bernardus Winsemius (zonen Piet en Jappie en dochters). Nu B. de With. Dan Bekius (in dienst bij Johannes Hannema). In het huis waar Jensma woont, woonde Dirk Hoitsma. Hij was schoenmaker, scheerbaas, verkocht kruidenierswaren, sigaren en drukwerk. Zoon Hendrik (79) woont in Middelburg, Nassaulaan 197, 4332XT. Achter het pand van D. Hoitsma was vroeger de cichoreifabriek, daar heeft de familie Herre Grond gewoond, later geëmigreerd naar Amerika. Op mijn 40-jarig jubileum bij Phillips in 1968 kwam een voor mij onbekende Minnertsgaaster Obe Norbruis mij feliciteren. Hij vertelde dat hij vroeger bij de cichoreifabriek gewoond had en vroeger wel boltsjes bij beppe Renske had gehaald. Hij was later burgemeester en had gelezen dat ik een koninklijke onderscheiding had gekregen. [ Die Obe Norbruis was de overgrootvader van de TV-persoonlijkheid Arjen Lubach ]

Naast D. Hoitsma woonden zijn ouders Hendrik Hoitsma, dan Aukje Meijer, Kees Vis, Anne Grietsje (dochter kke) – verenigingsgebouw – het doktershuis (vroeger J. Brems???). Johannes Schotanus (zoon Chris). Rienik Post en zuster Afke Post en aangenomen Kees de Roode (Rotterdammer) – Gerrit Westerhuis, vrouw Piet bedreef een kruidenierswinkeltje – Renze de Valk (vader van Gatse) – Johannes Jensma (later Kees Elzinga) – weduwe Norbruis – familie Norbruis (zoon Rintje en dochter Janke). Op de hoek timmerman G. Bloembergen (later Roel Bloembergen en Gjalt Bloembergen). Op naar het vroegere kaatsterrein Groeneveld, Jan Bleeker, daarnaast Muis Visser; zoon Jan werkte bij L.S. Brouwers. Op Bethlehem familie Norbruis. Zoon Klaas was kleermaker en …. . Boerderij van Sipke Zoodsma, daarnaast weduwe Sikkema, later R. Bloembergen – Sikke Groeneveld – P.U. Wassenaar – Andries Miedema – L. Fortuin – Johannes Brems – Lieuwe Meijer – Gatse de Valk enzovoort.

Skoalstrjitte: in het schoolhuis [ op de hoek Meinardswei – Skoalstrjitte ] heeft eerst meester Terpstra, dan meester Postma en daarna Ruurd Douma gewoond. [Hermanawei ] – dan J. Brouwer – Piet van Mourik (later Hedzer van Mourik) en Klaas Hamer – Eibert Wassenaar – C. Roeda, later G. Bloembergen en Sietse Hibma – A. Dokkumburg – van Leeuwen.

Aan de andere kant garage Sijbe Bergsma (later Kerlien), achter P.K. Hamer Dirk Vis (vrouw Coba) – Folkert Sijbesma – Gooitsen Sijbesma – Hendrik Visbeek – Jan de Swart – Andries Vrieswijk – Kees Grofstein (zoon Johannes en dochter Griet) – Simon Jensma, later om de hoek Gooitsen Sijbesma.

Naast Kerlien – P.K. Hamer was vroeger een doorreed met stalling (café). Kees de Vries was caféhouder (zonen Piet en Teun). Het pand van slager Leicht was vroeger postkantoor. Kantoorhouder Van der Laan. Naast Leicht Rein Post (vrouw Sietske), grootouders van Jaap van der Weide van de Bank. Dan weer een Groeneveld – Kasper Wiersma – Fokke de Roos – Landstra – Roeda – Nijholt enzovoort; dan de winkel van weduwe Boersma – Arjen Boersma.

Dan op naar de Mieden. Waar Lieme Bos gewoond heeft, woonde Aaltje Hamer, een tante van mijn vader. Later, naar ik meen, een familie Palte, die de bedoeling had te beginnen met een kippenfokkerij. Met L. Bos heeft ook Vis daar gewoond. Tegenover Bos woonde Tj. Miedema. Op deze terp is vroeger een gedeelte afgegraven. Rond 1919 heeft mijn vader daar een houten helling laten maken en rails voor kipkarren aangelegd. Via de Oude Meer hebben veel schippers daar ladingen goeie kleigrond gehaald. In het dubbelhuis, na Miedema woonde Jan Bos (ouders van Jan en Wietske, echtgenote van Gerrit Bierma). Daarnaast Douwe de Valk (broer van Gatse).

Op de Tsjillen D. Hannema – Oberman – Jacob Mulder (één arm), later D. de Jong. In de steeg Muis Visser en mijn grootmoeder Rinske van Mourik-Drent, dan turfschipper Jacobus Zwart, dan ???? – Bouke Kuipers (kruidenierswinkel). Dan in de steeg Jan Douma (vrouw Lolkje was baakster). Vervolgens Hendrik Mulder (vader van Johannes), die vroeger naast Rindert van der Ploeg woonde – Siebren de Valk en op de hoek Kees Wijngaarden (vrachtrijder). Tegenover Wijngaarden de werkplaats van Ale Hiddema (fietsmaker – radiodistributie en in de winkelgalanterie en op zolder klompen). Naast de werkplaats Bouke, Piet en Hartog ….. (metselaar en timmerman), dan Piet Sj. Hamer, zijn vrouw Hikke bedreef een snoepwinkeltje. Van onze bakkersknecht Albert Kampstra kreeg ik vaak één cent en versnoepte die bij Hikke. Piet Hamer was een visserman, fuiken en totebel; later woonde er Piet de Haan. Dan de bergruimte van vlashandelaar Sjoerd van der Wal, dan …..; daarnaast Johannes Vogel, beurtschipper (zoon Feike en dochter Aaltje). De vrouw van Johannes was Antje Steinfort en had een kruidenierswinkel. Dan kwam het woonhuis en timmerwinkel van Baas van der Velde. Later omgebouwd tot kerk. Naast Van der Velde Tsjisse Grietje, bolrinster voor onze bakkerij, later kapperszaak Nijholt.

Tegenover het woonhuis van A. Hiddema woonde Jan Koopmans (ook weer kruidenierswinkel en boerenbedrijf). Om de hoek woonde zoon Dirk Koopmans. Naast de schuur het huis van Roel Lelia, dan mijn grootvader Th. Brouwer (later Douwe Wetterauw en Jinke). In de hoek Jacob Braaksma, dochter Jinke heeft bij mij in de klas gezeten. Op de hoek Jelle ??, mij alleen bekend als Jelle Pupke. Aan de achterkant heeft Kees Muller (zoon Johannes en Piet) gewoond. Dan stond er een houten woning, waar een Bouma woonde, die vaak met bokking ventte. Dan de huizen dwars op de straat weduwe ?? …, de dochter heeft lang in een Groene Kruistentje gelegen. Hiernaast weduwe De Haan, moeder van Pieter – dan een open veld, de Gereformeerde kerk, daarnaast Renze Jelgerhuis. Op de Beurs heeft Jan Braaksma gewoond. In het eerste huis woonde Jacob Groeneveld, later W. de Jong. Verder was het open veld tot aan de Tille.

Aan de andere kant van de straat, na K. Wijngaarden het schildersbedrijf van Terpstra, tevens klompenhandel (zoon Outger). Dan de Chr. School, vroeger hoofdonderwijzer meester Bartelema, dan schoolhuis – Meindert Tuinhof – Simke Tuinhof – Willem Jelgerhuis en dan de familie Joh. de With en Age Schaaf. Het pad tussen De With en Age Schaaf ging naar de Blood, daar woonde de familie Weima. Verder op naar de Tille woonden Willem Nammensma (Willem Namke) – Joostema – Siebren Faber  (vrouw Aal) – J. Brouwer (later Johannes Joostema) – Thomas Faber (zoon Sake). Willem Wiersma – Siebe Faber (vrouw Geertje). Rein Faber (vader van Siebe) – Joostema -Sije Boomsma (later Arjen Smits) – De Vries (zonen Albert en Keimpe). Verder Johannes Douma, …… In het laatste dubbele huis voor de Tille woonden Piet Bie(rma?) en Aize de roos. Over de Tille rechts Tilstra en links het asveld, dan Foeke de Jong (zoon Dirk). Vervolgens Thijmen Miedema. Dan de weg naar het Loo. Daar woonden Louw Bijlsma (gemeentereiniging) en De Groot. Tegenover de weg van het Loo, lag de woonschuit van Piet Vogel, bijgenaamd Piet Smitsie, zonen Sjouke en Albert. Tegenover de woonschuit, als ik me niet vergis, de Groot en daarna Adam Elsinga. Halfweg A. Elsinga en Heeringa woonde Dirk Vis (vrouw Coba), later verhuisd achter het huis van Klaas Hamer. Verder boer Pieter Heeringa, later zoon Jan. Voor de boerderij in de arbeiderswoning woonde Vogel. Verder links de boerderij van Binnema.

Vanaf de woning van Bekius (vroeger Lieuwe Meijer) in de Stasjonsstrjitte, de kiosk van Jan Jippes, dan politie De Jong (hier was vroeger slagerij van der Ploeg, dan Reimer Bekius (kruidenierswinkel)). Wouter de Roos (vroeger turfschipper) – Kasper Wetterauw met Froukje – …… – Hilbrand Dijkstra – Klaas van der Weide – Jarig Wetterauw (met timmerwinkel) – … – …. Johannes Hannema. Over het spoor naar de molen Piet Wassenaar – Abraham Wassenaar … molenaar Knol, voorheen Pieter van Mourik, mijn grootvader.

Vanaf café Van der Leij Sietse Elsinga – Minne Vis, postkantoorhouder en vroeger ook fietsenmaker (zonen Dirk en Johannes en de overal bekende Jetske). Dan de boerderij van Symen Brouwer, later Lammert Brouwer (stalinrichting). Daarna Lammert Schaaf. Over het spoor { Langedyk ] Eeltje Post, Obe de Roos (zonen Jan en Okke). Obe was voor Johannes Vogel beurtschipper naar Leeuwarden en Franeker – Sybolt Vogel (gemeentereiniging) – Hans Faber (Akke Faber, getrouwd met Tj. Dijkstra is naar Canada geëmigreerd. Verder nog de ouders van Arjen en Jan Smits. Een paar honderd meter verder Bouke Melles Kuipers (later D. Wetterauw).

Vanaf de hoek van Bekius woonden Jan Bekius – Sipke Zoodsma (belastingontvanger) en Hendrik Teijema en vlakbij de ingang van de boerderij Sjoerd Teijema. Dan de weg naar de pastorie, daar woonde Jan Jensma (vader van Goffe en Oepke) – Aize de Roos en …, …, gehuwd met dochter van Teake Oberman en als ik me niet vergis, Anne Stellingwerf (broer van Hein).

Dan verder aan de hoofdweg Louw van der Wal – Dirk Groeneveld (later J. Miedema en vrouw Seeske), dan de pastorie van Ds. van Leusden, verderop naar Tjummarum familie Braaksma (zonen Fetzen en Piet). Tegenover Ds. van Leusden woonde Ds. van der Wal (zoon Johan) – Vogel en Jacob Pettinga (vrouw Rienke). Zoon Hessel was fietsenmaker, taxi en was ook nog fotograaf. Naast Pettinga de boerderij van Iede Westra. Achter de boerderij woonde Hendrik Dusselaar en vrouw Sjieuwke (zoon Albert) en stond de boerderij van Krelis Hoekstra. Verder aan de hoofdweg een rijtje woningen (Kees de Roode, enz.) en tenslotte de boerderij van Wijngaarden, later Jukema.