Hege Buorren 24 was vroeger de smederij van de Wiersma’s. Later werd die smederij overgenomen door Foppe Post. Voor het pand staan drie karakteristieke bomen die al op oude prentbriefkaarten te zien uit het begin van de vorige eeuw. Uit de gevelsteen in de muur blijkt dat de woning en smederij in 1874 is gebouwd. Onderstaand verhaal is opgetekend uit de tot nu toe bekende informatie over de smederij en de familie Wiersma.

Reinder Wiersma (1837-1917) was de eerste eigenaar van het pand dat hij ook heeft laten bouwen. Het perceel grond was eerst moestuin en Reinder heeft dat voor ƒ 400,00 (gulden) van Jelle Cornelis Tjessinga. Die koop vond plaats in december 1874 waarna, gelet op de inscriptie van de gevelsteen, de bouw van het pand meteen in gang is gezet.

Links de smederij rond 1910.

Reinder Wiersma (1839-1917).

Wie was die Reinder Wiersma?
Reinder is geboren in St. Jacobiparochie als kind van Klaas Wijbes Wiersma en Antje Benderts Mug. Zijn vader was geboren in Wouterswoude en zijn moeder in St. Jacobiparochie. In het gezin Wiersma-Mug zijn negen kinderen geboren; vier meisjes en vijf jongens en allemaal geboren in St. Jacobiparochie. Een van de jongens was zeevarend en is op 21-jarige leeftijd op zo’n zes mijl uit de kust bij Arendal (Noorwegen) over boord geslagen en verdronken. Dat gebeurde ’s ochtends omstreeks zes uur tijdens zijn reis van Larvick (Noorwegen) naar Delfzijl. Na het overlijden van Antje Benderts Mug, hertrouwde Klaas Wijbes Wiersma met Janke Haijes van der Lei uit St. Jacobiparochie. Klaas Wijbes was in St. Jacobiparochie eerst smidsknecht en later grofsmid. Hij heeft daar naar alle waarschijnlijk een eigen smederij gehad. Hij is in september 1868 in Wouterswoude overleden.

Reinder was het jongste kind uit het gezin van Klaas Wijbes Wiersma en Antje Benderts Mug. Hij is geboren op 29 september 1837 in St. Jacobiparochie. Hij heeft het smidsambacht van zijn vader geleerd. In 1868 staat hij al te boek als grofsmid. Een grofsmid maakte het ijzerwerk voor de wagenmaker, maar smeed zelf ploegen, werktuigen en ander grof smeedwerk. Reinder trouwde in mei 1867 in de gemeente Barradeel met Sijmentje Jellesma uit Oosterbierum. In maart 1868 werd hun eerste kind, Anna, geboren en in februari het jaar daarop werd Klaske geboren maar die overleed toen zij nog net niet 1 jaar was. In mei 1874 werd weer een dochter geboren die de naam kreeg van hun overleden dochtertje. In september 1886 werd hun zoon Klaas geboren.

Zoals in de inleiding al is vermeld, kocht Reinder in 1874 een stuk grond aan de Hege Buorren waar hij een smederij met woonhuis heeft laten bouwen. Kennelijk zag hij mogelijkheden in Minnertsga om een bedrijf op te zetten. Reinder Wiersma is dan meester smid en hij maakte ploegen die op een tentoonstelling 1878 werden bekroond. De ploegen voldeden aan alle vereisten van die tijd en werden onder andere gebruikt door de boeren Blanksma, Hasima, Jensma, Schuiling en Hannema uit Minnertsga gebruikt, maar ook door drie boeren op Het Bildt en een boer uit Engelum. De drukte in het bedrijf slaat toe want in dat zelfde jaar staat er in de Leeuwarder courant: “Wordt ten spoedigste gevraagd een smidsknecht, het boerenwerk verstaande, bij R. Wiersma, Mr. Smid te Minnertsga”. Het bedrijf rendeerde goed en aan de Hegen Buorren zal dagelijks het geluid van forse hamerslagen op het aambeeld te horen zijn geweest om het hete ijzer te smeden.

Links Klaas Reinder Wiersma (1886-1966) en rechts zoon Reinder (1917-1995) voor de smederij aan de Hege Buorren.

De zoon van Reinder en Sijmentje, Klaas, trouwde in mei 1914 op 27-jarige leeftijd met de 21-jarige Jacobje Balt die geboren was in Vrouwenparochie. Zij kregen drie kinderen: Reinder (1917-1995), Simontje (1920-1992) en Lieuwkje (1926-2002). Klaas werd ook smid en kwam in dienst bij zijn vader. Vader Reinder overleed in 1917 op 79-jarige leeftijd en zijn vrouw Sijmentje Jellesma overleed in 1931 op 88-jarige leeftijd.

In maart 1922 had Sijmentje het bedrijf overgedragen aan zoon Klaas (1886-1966) en de beide dochters Anna (1868-1948) en Klaaske (1874-1928). Klaas heef zijn beide zusters later uitgekocht om het gehele bedrijf in eigendom te verkrijgen. In 1918 kondigden de Wiersma’s aan dat zij in het bezit waren van een “Autogene Lasch- en Snij-inrichting”.  De landbouwers en particulieren werden opgeroepen om hun gebroken onderdelen van landbouwmachines , motoren, pompen, huishoudelijke artikelen enz., zowel giet- als smeedijzer, ter reparatie aan te bieden. Volgens de advertentie van deze bekendmaking lijkt het er op dat de Wiersma’s de drukte niet aankonden. In een de laatste zin staat namelijk: “Bestellingen op ploegen worden thans weer aangenomen”.

Harophone uit 1927

Klaas Wiersma heeft in 1928 geprobeerd om zich als smid bezig te houden met de verkoop van radiotoestellen van het merk Harophone. Het Radio-Technisch Bureau van F. Hofenk in Leeuwarden had op verschillende adressen in dorpen en steden in Fryslân de mogelijkheid om hun radiotoestel te beluisteren en een demonstratie te geven. In Minnertsga kon dat bij de smid Klaas Wiersma.Wat die handel uiteindelijk is geworden, is niet bekend maar het volgens mij is het nimmer tot een bloeiende handel gekomen.  In 1937 kocht Klaas de dubbele arbeiderswoning aan de nadere kant van de straat. Later (in 1960) is het voorste gedeelte van dat pand ingericht als showroom.

In 1957 is het bedrijf uitgebreid met een loods omdat er steeds meer en grotere landbouwwerktuigen kwamen die gerepareerd moesten worden. Omstreeks die periode is het bedrijf weer van vader-op-zoon overgegaan. Toen werd Reinder (1917-1995) eigenaar van het bedrijf. Reinder was getrouwd met Tjitske Germeraad.

Drukte bij de smederij aan de Hege Buorren

De bedrijfsactiviteiten werden uitgebreid met het dealerschap van Prosche tractoren Rumpstadt ploegen. Daarnaast was hij samen met Gerrit Sijbesma eigenaar van een Dragline graafmachine. Gerrit Sijbesma was daarvan de machinist. Naast het smidswerk van landwerktuigen e.d. werd er ook loodgieterswerk gedaan en in de tijd toen de kolenkachels werden vervangen door gashaarden was dat ook een bron van inkomsten. In de in 1906 ingerichte showroom stonden allerhande gashaarden tentoongesteld maar ook wasmachines en centrifuges. Vanaf 1965 werd ook begonnen met de verkoop en aanleg van Cv-installaties.

In de periode 1930 tot 1965 hebben de ook de volgende mensen gewerkt in de smederij van Wiersma: Sietze Hemrica, Piet Kampen, Cees Muller, Willem Bastiaan en Foppe Post. Deze laatste is in 1962 in dienst gekomen. Foppe heeft in 1974 de smederij overgenomen van zijn omke Reinder.

 

  • Als er lezers zijn die nog foto’s hebben van de familie Wiersma, laat het dan even weten. Een kopie/scan van de foto zou een mooie aanvulling zijn voor het dorpsarchief.
  • Familiegegevens van de Wiersma’s zijn te vinden in de database van Vroegere bewoners.

 

Bronnen:
Ondernemers Vereniging Minnertsga, 1954 – 2004; D. Zwart (april 2004).
Leeuwarder courant
Eigen fotocollectie
Google Streetview