30 09, 2021

Generaties Schotanus – kleermakers

2021-10-30T14:48:33+00:0030 september, 2021|0 Reacties

In de zomer van 1845 stapt de dan 27-jarige Tietje Cornelis Brok in de huwelijksboot met de dan 19-jarige Johannes Schotanus uit Stiens. Zij is geboren in Minnertsga en is een dochter van Cornelis Brok en Jetske Hibma. Johannes is kleermaker en ten tijde van de huwelijksvoltrekking  ‘verblijfhoudende’, zoals dat zo mooi in de huwelijksakte staat, in Minnertsga. Dit echtpaar heeft naar alle waarschijnlijkheid het fundament gelegd van de het kleermakersbedrijf van de firma Schotanus. Het winkelpand rond 1900 Johannes is het oudste kind van Jacob Schotanus (1793-1867) en Trijntje Buursma (1799-1864). Hij ziet het eerste levenslicht in Birdaard op 18 september 1825. In Birdaard wordt zijn broertje Tjalling geboren. Het gezin verhuist daarna naar Rinsumageest. Daar worden vijf zusjes geboren: Rinske, Jantje en Antje. Twee zusjes, genaamd Jantje, overlijden voor hun eerste levensjaar. Tussen 1839 en 1842 verhuist het gezin naar Stiens waar het jongste zusje Trijntje wordt geboren. Het kleermakersambacht heeft Johannes van zijn vader meegekregen net zoals zijn twee jaar jongere broer Tjalling die ook het kleermakersambacht uitvoerde en zich later vestigde in Kollumerzwaag. Zoals al eerder is aangegeven staat in de huwelijksakte dat Johannes kleermaker is en geen kleermakersknecht. Dat zou kunnen betekenen dat hij bedrijfsmatig voor zichzelf het vak uitoefende, maar dan zou hij eigenlijk meester kleermaker moeten zijn. En die benaming heb ik niet in combinatie met de naam Johannes Schotanus terug kunnen vinden in de archieven. Minnertsga niet vreemd Dat Johannes in Minnertsga voor zijn huwelijk al kleermaker is , is niet zo vreemd. Zijn pake en beppe van vaderskant hebben in Sexbierum gewoond waar zijn pake timmerknecht was. Johannes is in september 1825 geboren en zijn pake is in juni 1826 overleden. Het is dus maar de vraag of pake en pakesizzer elkaar ooit hebben gezien. Zijn beppe Aaltje (1770-1841) heeft hij wel gekend want die woonde later in Minnertsga. Zij was toen voor de tweede keer getrouwd en wel met de huisschilder Sjoerd Katje, een van de voormannen van de later Christelijke Afgescheiden Gemeente. Zijn beppe en haar man Sjoerd Katje woonden in huis nummer 4, op de hoek Ferniawei – Stasjonstrjitte. Het kan zijn dat hij op die wijze Minnertsga en ook Tietje heeft leren kennen. Gezinsleven Johannes en Tietje wonen later midden in de buorren in het pand wat nu Meinardswei 54 is. Dit pand zou na Johannes en Tietje nog drie generaties lang in het bezit zijn van de familie Schotanus. Tietje schenkt het leven aan vier kinderen: drie jongens en een meisje. In de kracht van haar leven komt Tietje eind mei 1856 op 38-jarige leeftijd te overlijden. Johannes blijft achter met de vier kinderen waarvan de oudste 10 en de jongste 4 jaar is. Tietje wordt begraven op het kerkhof van Minnertsga. Voor de zorg van zijn kinderen en de huishouding komt Johannes zijn zuster Rinske (26) voorlopig bij hem inwonen. Dat is kennelijk even een tijdelijke oplossing want Johannes krijgt kennis aan de dan 25-jarige dienstmeid Gaatske (Gutske) waar hij later mee in Lees meer

25 02, 2017

Lucas Hannema (1891-1973) bariton – muziekleraar – entertainer

2017-03-31T07:45:26+00:0025 februari, 2017|0 Reacties

Als je zingt dan ben je rijk en gelukkig tegelijk ‘It Heitelân’, ‘De Mounlersdochter’ en het Fries volkslied zijn enkele liederen die Lucas Hannema heeft ingezongen op 78-toeren grammofoonplaten. Voor zover bekend, heeft hij een zestal van deze 78-toerenplaten gemaakt op het platenlabel Columbia Records. Het Amerikaanse Columbia Records is een van de oudste namen van platenmaatschappijen in de muziekwereld en bestaat al sinds 1888. Over die platenmaatschappij is veel bekend, maar wie was nu eigenlijk Lucas Hannema? Dat we hier met een geboren Fries hebben te maken, mag duidelijk zijn, want al zijn liederen die op grammofoonplaten zijn uitgekomen zijn Friestalig. Lucas Hannema heeft zijn jeugd doorgebracht in Minnertsga, een dorp ten noordwesten van Leeuwarden vlakbij de Waddenzee. De overeenkomst tussen Lucas Hannema en de auteur van dit artikel is dat zij allebei hun jeugd in Minnertsga hebben doorgebracht, maar wel met een tijdsverschil van meer dan zestig jaar. Minnertsga 1891 Eind november 1890 ging de wind uit het noordoosten waaien en dat was het begin van een uitzonderlijke strenge winter. In januari 1891 was de temperatuur nog ver onder het vriespunt met uitschieters van -12 C. De havenkom in het dorp Minnertsga lag bedekt met een dikke laag ijs en de beurtschippers lagen er vastgevroren en konden geen kant op. Uit de kachelpijpen op de boten en uit de schoorstenen van de huizen kwam veel rook want er werd flink gestookt om het een beetje warm te krijgen. Vlakbij de havenkom stond de woning waarin Dirk Petrus Hannema en zijn vrouw Aukje Johannes Schotanus en de kinderen: Luutske, Petrus en Johannes in die tijd wonen. Lucas (l) en zijn broer Petrus                       Het is in deze koude dagen dat Aukje hoogzwanger is van haar vierde kind dat op 14 februari 1891 werd geboren. Hij kreeg de naam Lucas en groeide op in Minnertsga waar zijn vader koopman was in onder ander vlas dat hij exporteerde naar Engeland. Lucas, die enigszins mank liep, had een prachtige baritonstem en had gevoel voor muziek maar ook voor komiek. Opleiding Wellicht door de contacten die zijn vader had in Engeland, heeft Lucas drie jaar een klassieke- en zangopleiding gevolgd aan de Blackwall-Academie in London. In april 1917 werd hij inwoner van Franeker en op 16 augustus dat jaar trouwde hij met Aafje Dral. Lucas en Aafje kregen twee kinderen: Auke Marie (1921) en Dirk Petrus (1926). In Franeker begon Lucas met het lesgeven in zang- en spraaklessen. Lucas had zijn tijd mee want er was in die tijd in de muziekwereld behoefte aan goede zangers én dat terwijl de radio nog geen algemeen goed was voor de gewone burger. Van Franeker verhuisde hij naar Leeuwarden en woonde daar onder ander in de Camminghastraat, Claes Bockesstraat en op De Ruyterweg. In juni 1925 verscheen in de Leeuwarder Courant de eerste reclame advertentie van Lucas waarin hij zich aanbood om solo-lessen te geven en zangkoren op te leiden. Later zouden er nog Lees meer

28 01, 2017

Foto’s Muller – Wetterauw – Hibma (vervolg)

2017-01-28T10:43:58+00:0028 januari, 2017|0 Reacties

Als je met zoveel foto’s in de weer bent dan is het zaak om al die foto’s goed te documenteren: beschrijven wie er op staan, waar is de foto gemaakt en op welke datum, en wie heeft de foto ingestuurd en waar is bijvoorbeeld en origineel van de foto te vinden. Dat kost veel tijd maar alleen op die manier kunt je foto’s makkelijk en eenvoudig terugvinden. De foto’s die in de beeldbank staan van Minnertsga vroeger, zijn goed gedocumenteerd. Maar er staan bij mij ook nog veel foto’s op de harde schijf die summier zijn beschreven. Met die foto’s worden nu ook vorderingen gemaakt en zullen ook nog in de beeldbank worden geplaatst. Sinds vorig jaar maak ik ook gebruik van een computer programma dat gezichten kan herkennen. Zo laat het programma foto’s zien op het scherm met overeenkomstige gezichten. Dat is mooi want op die manier kun je nog meer foto’s nauwkeurige documenteren. Zo werden door het programma ook deze twee foto’s geselecteerd. De gezichten op de foto’s in het vorige verhaal over Muller, Wetterauw en Hibma, had ik aangemerkt met de namen en even later toonde het programma deze twee foto’s met naamsuggestie. En warempel, duidelijke herkenbaarheid. De persoon rechts werd door het programma herkend als Jacob Muller (1876-1945). De gelijkenis is overduidelijk. De man en vrouw in het midden zijn naar alle waarschijnlijkheid zijn ouders Johannes Hendriks Muller (1850-1927) en Jetske Johannes Schotanus (1848-1925). De jonge dame rechts zou Jacob zijn jongste zuster Pietje (1889-1950) kunnen zijn. Op de andere foto werden Hendrik Muller en Sijbrigje Wetterauw herkend door het programma omdat de gezichten van die twee mensen ook al in de database zaten. Het is het gezin van Hendrik Muller (1871-1953) en Sijbrigje Wetterauw (1871-1949) met hun kinderen Pietje (1904-1984) en Johannes (1910-1990). Met behulp van het computer programma hebben zijn nu ook deze twee foto’s gedocumenteerd.

11 10, 2014

Kledinghanger Chr. Schotanus & Zonen

2014-10-11T18:32:31+00:0011 oktober, 2014|10 Reacties

Al een tijdje had ik een kledinghanger op het oog van Chr. Schotanus & zonen. En wel een heel bijzondere. Bij ons in de kledingkast hangt er ook één en met de opdruk: Firma Chr. Schotanus Herenkleding Minnertsga. Die ben ik wel vaker tegengekomen, maar deze . . . . . de opdruk op deze kledinghanger riep bij mij meteen vragen op. Uit de opdruk van de kledinghanger kun je opmaken dat Schotanus ook een zaak had in Franeker. Nooit geweten . . . . . . en dan ook nog staat Franeker als eerst genoemd op het stokje. Dat zou kunnen betekenen dat de hoofdvesting in Franeker was gevestigd en een filiaal in Minnertsga. Bijzonder! Dus heb ik Aly de Schiffart maar even gemaild om te vragen of zij ook iets meer kon vertellen over deze bijzondere opdruk. Vervolgens mobiliseerde Aly de familie Schotanus via email of zij ook wat konden vertellen en of het hun bekend was dat Schotanus ook een zaak in Franeker heeft gehad. Daarop reageerden Dirk en Lisa Schotanus. Zij kwamen met waardevolle informatie die het verhaal over de ondernemers van de kledingzaak completer maakt. In het boek Ondernemers Vereniging Minnertsga 1954- 2004 dat Dooitze Swart heeft samengesteld, staat een heel verhaal over de kledingzaak van de fa. Schotanus. Van dat verhaal maak ik hier deels gebruik, aangevuld met gegevens uit eigen genealogisch onderzoek naar bewoners van Minnertsga. De grondlegger van het bedrijf is Christoffel Schotanus (1857-1932) geweest. Uit bittere noodzaak begon hij met de verkoop van huishoudtextiel dat hij langs de deuren uitventte. Toen hij negen jaar was is zijn vader in de Nieuwe Vaart in St. Jacobiparochie verdronken. Zijn vader was kleermaker en ging waarschijnlijk ook met textiel of kleding langs de deuren. Wanneer Christoffel precies met zijn handel is begonnen is niet bekend, maar dat zal al vrij snel na het overlijden van zijn vader zijn geweest. Er moest immers voor inkomen worden gezorgd voor het gezin. Kennelijk beschikte Christoffel over handels- en ondernemersgeest, want later werd het huishoudtextiel vervangen door stoffen die speciaal bestemd waren voor het maken van herenkleding. Zo is langzamerhand de kleermakerij ontstaan en is het pand aangekocht waar vroeger het café Het wapen van Friesland in gevestigd was. Het pand is omstreeks 1905 flink verbouwd om er een statig pand van te maken waar voldoende winkelruimte was en ruimte om de kleermakerij in te huisvesten. Hoeden en petten in de etalage Christoffel was getrouwd met Renske Hoekstra (1854-1922) en zij kregen zes kinderen waaronder Johannes en Dirk die later de zaak hebben voortgezet. Dirk is dé kleermaker en onder zijn leiding werd de zaak verder uitgebreid en geleidelijk kwam er personeel in dienst. De naam van de zaak bleef: Chr. Schotanus. Terug naar de bijzondere kledinghanger. Volgens pakesizzer Dirk Schotanus is de zaak altijd in Minnertsga gevestigd geweest. “Toen pake Durk de winkel had waren er drie vennoten in de firma. Pake Durk, omke Johannes en oerpake Stoffel die toen in Franeker woonde bij muoike Lees meer

5 10, 2014

Minnertsga op oude ansichtkaarten (deel 2)

2014-10-05T18:33:05+00:005 oktober, 2014|1 Reactie

Een paar weken geleden heb ik iets geschreven bij de oude ansichtkaart die door Titia Lindeboom op internet was gevonden. Een prachtig dorpsbeeld uit ver vervlogen tijden. De titel van dat verhaal was: Minnertsga op oude ansichtkaarten (deel 1). Een deel 1 suggereert dat er ook een deel 2 of meer komen. En dat had ik in het vorige verhaal dan ook beloofd. Ik had beloofd om een paar stappen richting het bruggetje ‘it heechhout’ te maken om het wat dichter bij te bekijken.   Daarvoor heb ik twee mooie foto’s uitgezocht. De bovenste foto is één van de oudste fotoprentbriefkaarten die ik in mijn collectie heb. Dit dorpsbeeld is rond 1900 door de fotograaf vastgelegd. Gelet op het perspectief van de foto, heeft de fotograaf waarschijnlijk zijn grote fotocamera op een schip neergezet en heeft hij dit sfeervolle beeld op de lichtgevoelige glasplaat vastgelegd. De foto is haarscherp. Wat zien we? In het oog springend is natuurlijk de loopbrug, it heechhout zoals die in de volksmond werd genoemd. Dit was de verbinding van de Meinardswei naar de Tsjillen. Links staat Grietje Koopmans in de deuropening. Zij ventte vroeger met bakkerswaren in het buitengebied van het dorp. Zij had dan twee korven aan een juk hangen dat op haar schouders rustte. Zo liep zij uren achtereen om bakkerswaren voor de plaatselijke bakker te verkopen om zo een klein inkomen te vergaren. De kinderen op de voorgrond komen regelrecht uit boek Ot en Sien zo lijkt het wel. Tussen de manspersonen staat een hondenkar met maar liefst vier trekhonden er voor. Op de kar staan twee flinke houten vaten. Vermoedelijk is de eigenaar van de hondenkar een zekere Meindert Hamersma die met melk ventte. In het tweede pand rechts had Gelbrichje Miedema-Tuinhof een kruidenierswinkeltje en in het derde pand was een bakkerij gevestigd waar verschillende bakkers de oven brandend hielden. Even verderop is de flapbrug te zien die de Meineardswei met de Tilledyk (toen nog Bosdijk genoemd) verbond. De smalle vaart die onder it heechhout en de flapbrug door liep, kwam uit in de Tzummarummervaart en werd gebruikt door schippers die met pramen de goederen van de landerijen in de omgeving naar het dorp brachten om vervolgens overgeladen te worden in snikken en skûtsjes. Maar er werden uiteraard ook goederen vanuit de dorpshavenkom naar de boerderijen in de omgeving gevaren zoals turven en bouwmaterialen etc. We gaan denkbeeldig voor de bakkerij staan; met de rug naar de flapbrug en dan zien we it heechhout van de andere kant. Een dorpsbeeld uit diezelfde periode. Een kleurenfoto; uit die tijd? Tja, maar wel één die ingekleurd is. Dus het zijn niet de ware kleuren want ik kan mij niet voorstellen dat de dakgoten toen geel werden geverfd. Als je inzoomt op de foto is duidelijk te zien dat de afbeelding is ingekleurd. De druktechniek is de zogenaamde lithodruk oftewel steendruk. Dus geen echte foto zoals de eerste. Links het kruidenierswinkeltje van Gelbrichje Miedema-Tuinhof en dan de steeg die nu veel breder is dan Lees meer

Ga naar de bovenkant