15 02, 2015

Herberg ‘De Roscam’ en de bewoners

2015-02-21T19:43:19+00:0015 februari 2015|0 Reacties

Dit verhaal gaat een heel stuk terug in de tijd en heeft betrekking op een van de oudste panden in Minnertsga. In december 1995 heb ik het verhaal al eens gepubliceerd in de dorpskrant Nijs út eigen doarp. Wie wat bewaard heeft wat! Het pand waar het in dit verhaal over gaat staat links van bakkerij Plat, op de hoek Tsjillen-Havenstrjitte. Omstreeks 1700 was ene Jacob Velthuys daar toen kastelein en herbergier. De herberg droeg in die tijd de naam 'De Roscam' een naam die eigenlijk met paarden moet worden geassocieerd. Maar als we de ligging van het pand bekijken in die jaren met een vaart aan de voorkant en aan de linker zijgevel, dan is het vrijwel ondenkbaar dat er hier om een herberg ging met een voorziening om paarden tijdelijk te stallen en te voeren, een zogenaamde doorreed. In een doorreed lieten menners hun paarden even uitrusten en op krachten komen. De menners zelf gingen de kroeg in om op krachten te komen van de reis. Oud-Minnertsgaaster Gosse Vogel (1924-1998) publiceerde in januari 1991 in de dorpskrant Nijs út eigen doarp een verhaal waarin hij Pieter Alma aanhaalde. Pieter Alma was boer op de boerderij die vroeger op Dirkjebuorren stond. Deze gezaghebbende boer liet op 19 januari 1710 in de herberg ‘De Roscam’ één of ander vreemdsoortig spotlied zingen door een aantal jonge dames uit het dorp. Daarna trakteerde hij de jonge dames nog op bier. Na dat gebeuren, wat blijkbaar niet zo gepast was geweest, eiste de rechtelijke macht een schadevergoeding van boer Alma. Van kastelein Jacob Velthuys is eigenlijk weinig terug te vinden in de archieven en daardoor is het niet mogelijk om een levensbeschouwing van hem samen te stellen. Maar in een soort belastingboek uit die tijd ben ik wel een Jacob Cornelis tegengekomen. Dat zou Jacob Cornelis Velthuys kunnen zijn, maar zeker ben ik daar niet van want het zou ook een opvolger kunnen zijn omdat het een belastingboek uit 1747 is, dus heel wat jaren later. Interieur van een oude herberg met tapkast   Deze Jacob Cornelis is volgens het belastingboek herbergier en heeft samen met zijn vrouw, die niet bij naam wordt genoemd, een goed bestaan. Zij waren samen één van de 115 gezinnen die Minnertsga in die jaren toen telde. Kinderen van dit echtpaar worden niet vermeld in het belastingboek wat bij andere genoemde personen wel wordt gedaan. Ook in de doopboeken werden geen kinderen van dit echtpaar gevonden. Enig zoekwerk in de trouw- en lidmaatboeken van de kerk leverde op dat laatst genoemde Jacob huwde op 26 april 1722 met Wijtske Jans. Op 22 mei 1727 liet Jacob zich in de Nederlands Hervormde kerk dopen en deed hij direct samen met zijn vrouw belijdenis des geloofs. Jacob wordt in de verschillende boeken nogal eens met verschillende namen vermeld, zoals Japik Crelis en Jacob Crelis. Jacob en Wijstke legateren op 19 september 1770 hun bezittingen aan de erfgenamen Antje Sjoerds, een minderjarig kind, en aan Sjoerd Pieters en zijn [...]

31 01, 2015

Eerste uitkering weduwen- en wezenpensioen aan T. Visbeek-Vrieswijk

2015-02-01T08:57:19+00:0031 januari 2015|0 Reacties

Het nieuws op de voorpagina van de Leeuwarder courant van 8 november 1949 is lauw. “Marschallsteun aan Indonesië wordt hervat”, “Nieuw Russisch Vredesoffensief?”, “Rusland’s greep op de buurlanden”, “Duitse nota over het ontmantelingsprobleem” dat is wel zo’n beetje het belangrijkste nieuws. Geen grote vette kopregels en op die hele voorpagina slechts één foto. Maar wat voor een foto? Een tijdje terug zocht ik naar informatie waarvan ik dacht dat ik die wel in de Leeuwarder courant kon vinden, maar dat liep op een teleurstelling uit. En zoals wel vaker gebeurd, je bent doelgericht bezig met iets te zoeken en je vindt datgene waar je niet om zocht. Zo ging dat ook deze keer. Die enige foto op de voorpagina trok mijn aandacht, tenminste het bijschrift dan: “Mevr. Wed. T. Visbeek-Vrieswijk uit Minnertsga ontvangt uit handen  van de directeur van het bedrijfspensioensfonds in de landbouw, dr. A. Schröder, het weduwen- en wezenpensioen voor haar en haar beide kinderen, een van vijf en een van bijna vier jaar”. Een paar dager ervoor had ik net de familie- en stamboomgegevens van deze vrouw ingevoerd in de database. Dus de naam T. Visbeek-Vrieswijk zat nog vers in het geheugen. Omdat mijn streven is om zoveel mogelijk foto’s bij de Minnertsgaasters van vroeger te zoeken, was deze foto uit de krant een welkome aanvulling. Maar los daarvan, alleen deze foto op de voorpagina zonder een begeleidend artikel, dat is vreemd. Daarnaast, als je als jonge vrouw een weduwen- en wezenpensioen krijgt overhandigd, dan zit daar ook een verhaal achter. Bij het doorbladeren van de oude krant treft ik een artikel aan dat te maken heeft met de foto op de voorpagina. De krantenkop is: “Negentien Friese landarbeiders kregen voor het eerst pensioen”. In de bovenzaal van café Bantema in Sexbierum was een ‘feestelijke’ bijeenkomst van het Bedrijfspensioenfonds in de Landbouw. Onder de negentien Friese landarbeiders waren ook een drietal vrouwen die weduwe waren geworden. Verder waren er uiteraard afgevaardigden van de het bedrijfspensioenfonds zelf. Onder het genot van een flinke sigaar werden verschillende sprekers aangehoord die over de historie van het bedrijfspensioenfonds verhaalden. Negentien mannen van 65, 66 en 67 jaar met gebruinde koppen, gebruind op een deel van het voorhoofd na waar de pet zonnestralen belet door te dringen, zaten aandachtig te luisteren naar de ongetwijfeld goed bedoelde woorden. De mannen zaten klaar om bijna fl. 8000,00 in ontvangst te nemen. Zij hadden daar recht op gekregen omdat zij zo ongeveer vijftig, zestig jaar lang in de zware kleigronden van Noordwestelijk Friesland hadden geploeterd. Het betrof hier de eerste uitreiking in Friesland en tevens de tweede in Nederland van het bedrijfspensioenfonds. Nadat de mannen de uitkering hadden ontvangen uit handen van dr. A. Schröder kwamen de drie vrouwen aan de beurt. Door het overlijden van hun mannen kwamen zij in aanmerking voor een uitkering uit het weduwen- en wezenpensioen. Zij kregen ieder ongeveer fl. 1800,00 uitgekeerd. De naam van één van die vrouwen is dus bekend, want zij staat op de voorpagina van de [...]

18 01, 2015

Foto’s en een filmfragment ontvangen

2015-01-18T13:57:07+00:0018 januari 2015|0 Reacties

De database met familiegegevens van Vroegere bewoners Minnertsga wordt langzaam maar zeker steeds omvangrijker. Naast de familiegegevens probeer ik zoveel mogelijk ook foto’s van de vroegere bewoners aan de gegevens te koppelen. Het begint al een mooi geheel te worden maar waarvan het eind nog lang niet in het zicht is. Dus er komen nog veel meer gegevens en foto’s in de database te staan. Wilco Glazema (links) en Ben Melgers   De gegevens die er nu in worden gezet zijn de basisgegevens, maar van heel veel bewoners is ook wel bekend wat voor beroep zij hadden of waar zij hebben gewoond in het dorp en andere bijzonderheden. Ook die zullen ter zijner een tijd aan de database worden toegevoegd. En uiteraard zoveel mogelijk foto’s van de betreffende bewoners. Bij deze doe ik een beroep op de nakomelingen van de vroegere bewoners om de fotodoos of albums te bekijken. Daar zullen ongetwijfeld mooie foto’s in zitten die een plaats verdienen in het digitale monument van Minnertsga vroeger. Van Ben Melgers ontving ik enkele mooie foto’s van hem zelf als kleine jongen en met zijn ouders Bernardus Travaille en Hendrikje Bakker. De foto’s zullen zo spoedig mogelijk aan de database worden toegevoegd. Bauke Tuinhof berichtte mij via Minnertsga vroeger op Facebook dat hij een map met stambomen had die ik mocht gebruiken. De stambomen zijn van de familie Tuinhof, Glazema, Fortuin met nog veel meer informatie over andere vroegere bewoners. In de map zaten zelfs ook nog een paar foto’s die ook een plaats zullen krijgen op de website. Van Willem de Haan ontving ik twee mooie schoolfoto’s die hij op zijn beurt van meester Bauke Tuinhof (niet de Bauke die hiervoor is genoemd) had gekregen. De foto's zijn gemaakt in de winter van 1996 en staan nu ook op Facebook.     Anne Reitsma stuurde mij een video opname - klik hier - van de Gereformeerde Kerk. De opname is gemaakt door Aebe Stienstra uit Amerika die in de zomer van 1996 op bezoek was bij zijn familie, de familie Reitsma. Het Bildts Documentatiecentrum (BDS) heeft een mooie foto in bezit met daarop een dame met boodschappentas die voor een woning staat op de Langedyk. De foto staat op Facebook van het BDS die ik heb gedeeld met Facebook van Minnertsga vroeger. De foto was nog maar net gedeeld en meteen werd er veelvuldig op gereageerd. Binnen een paar minuten was bekend wie de dame in kwestie was. Het bleek Reintje Lautenbach (1900-1962) te zijn die vroeger getrouwd was met Hendrik de Roos (1888-1971).  Zij staat op de foto voor de woning waar zij vroeger woonde. Wat is dat prachtig dat je elkaar zo kunt helpen en dat onbekende foto’s weer bekendheid krijgen en in de belangstelling komen te staan van:  ‘Ja dit is de Langedyk.ijn Beppe Sipkje Lautenbach-Zwart zuster van Reintje Lautenbach heeft na het overlijden van Reintje nog een poos voor Pake Hendrik gezorgd’ zoals Sippy Elsinga op de foto reageerde. Allemaal hartelijk dank voor het [...]

30 12, 2014

Armenzorg en Lammert IJbrands Brouwers

2014-12-30T05:17:48+00:0030 december 2014|6 Reacties

Nederland verandert / de zorg verandert mee; dat is de titel van de folder van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Sinds de invoering van de zorg voor onze inwoners, is de zorg ook in beweging. Dat was vroeger niet anders dan nu. Dat was niet alleen bij de gezondheidszorg, maar ook bij de armenzorg. In de Middeleeuwen waren op het platteland alleen kloosters die zich met de zorg, en dan met name met de armenzorg bemoeiden en zich daarmee belasten. In de buurt van Minnertsga zal ongetwijfeld Klooster Lidlum, onder Tzummarum, wel eens hongerigen, daklozen en landlopers voor korte tijd hebben verzorgd, maar dat had toen nog geen naam. Later betitelde men die zorg als Armenzorg. Het was Karel V die in 1531 een voorschrift afkondigde. Waarbij het aanstellen van armenverzorgers in de dorpen werd aanbevolen. Niettemin kwamen er, na de resolutie van de Staten van Friesland van 31 maart 1580, door de opheffing van de kloosters en het verbod van de Rooms Katholieke godsdienst heel wat fondsen vrij die voortaan tot ‘onderhoudenisse van de noodruftigen’ konden worden aangewend, waardoor de armenzorg tot een grote verbetering kwam. Later kreeg ieder dorp een eigen zogenoemd Burgerlijk Armbestuur dat voornamelijk uit kerkvoogden bestond die dan zodanig optraden. De armenzorg in die tijd moest hoofdzakelijk worden gefinancierd uit de opbrengsten van de kerkelijke goederen, zoals huuropbrengsten van percelen land en woningen die de Kerk in eigendom had. Maar veelal waren deze opbrengsten te gering zodat dat meteen gevolgen had voor de ondersteuning van de armen. Om toch wat meer geld in de armenkas te krijgen, werd in een resolutie van 1590 bepaald dat ‘van de stuiver-gelden, door de pachters, van iedere gulden hunner pachtpenningen betaald, een oortje te employeren ten profijte van de armen ter plaatse, daar de verpachting geschied’. Ieder dorp had de verantwoording om voor zijn eigen armlastige inwoners te zorgen, daarom was geen enkel dorp erop gesteld om te zorgen voor de armen uit andere dorpen die, hetzij tijdelijk of permanent, kwamen te wonen in hun dorp. Een mooi voorbeeld hiervan kwam naar voren uit mijn eigen onderzoek naar mijn eigen familiegeschiedenis. In de strenge winter van 1822-1823 kwamen Sipke Sipkes Bouma en zijn vrouw Jantje Joris van Slooten en kinderen met hun schip in Appelscha vast te zitten in de dichtgevroren vaart. Daarom waren zij genoodzaakt om de hele winter in Appelscha te verblijven. Hun thuishaven, althans waar men domicilie had, was Engelum waar zij ook lidmaat waren van de Hervormde kerk. In die winter, die onafgebroken duurde van eind november tot eind februari, ging het met de gezondheid van de huishouding niet goed. Toen ontving de kerk van Engelum het verzoek van de diaconie van Appelscha of zij de gemaakte kosten voor de medicijnen en de dokter, ten gunste van Sipke en zijn vrouw wilden betalen. Inkomsten zijn er kennelijk niet genoeg om de winterperiode te overbruggen want, ook als blijkt dat de winter nogal wat schade aan het schip heeft veroorzaakt, vraagt Sipke in een [...]

27 12, 2014

Ruim 600 foto’s grafmonumenten kerkhof doorzoeken

2014-12-27T11:13:22+00:0027 december 2014|0 Reacties

In 2005 heeft Wietse Leistra foto's gemaakt van grafmonumenten op kerkhoven van de dorpen in de oude gemeente Barradeel. De foto's van de grafmonumenten van het kerkhof in Minnertsga heeft hij mij gegeven. Met de realisatie van de database, waarin allemaal familiegegevens kunnen worden geplaatst, zijn ook al die foto's van de grafmonumenten nu te bekijken. Ruim 600 foto's kunnen in de database worden bekeken en . . . . snel worden doorzocht op familienaam. De foto's kunnen gekoppeld worden aan de familiegegevens. Tot nu tot is slecht een heel klein deel gekoppeld, maar er zullen in de loop der tijd nog veel meer koppelingen worden gelegd. De foto's kunt u - hier  - bekijken en doorzoeken. Jaren geleden heb ik zelf ook foto's gemaakt van grafmonumenten op het kerkhof. Die zijn bijna allemaal zwart/wit en sommigen zijn allang verdwenen doordat graven zijn geruimd. Die foto's zullen ook ter zijner tijd aan de database worden toegevoegd. Met de familiegegevens en foto's van de vroegere bewoners uit het dorp, kunnen nakomelingen op eenvoudige wijze meer te weten komen over hun voorouders en hun onderlinge familiebanden.

Ga naar de bovenkant