2 12, 2017

Koren- en pelmolen De Welkomst

2018-01-19T05:56:22+00:002 december 2017|1 Reactie

Vrijdag 20 april 1888 barstte boven delen van Fryslân een hevig onweer los. Op verschillende plaatsen in de provincie sloeg de bliksem in. In Minnertsga sloeg de bliksem in op de koren- en pelmolen De Welkomst. De gehele molen en de opslag met het aanwezige graan en losse goederen brandde tot de grond toe af. Willem de Koning (1889-1950) was toen eigenaar van de molen. Dat zal ongetwijfeld een grote strop voor hem geweest zijn. Wat moet een molenaar zonder molen? In het voorjaar van 1890 is een molen van Leeuwarden overgeplaatst naar Minnertsga om daar de plaats in te nemen van zijn voorganger. Zicht op de molen omstreeks 1913 Cornelis (Kees) Piebes van Rosendal (L) en Sieds Hogerhuis - foto 1933 Jan de Beer: “In de herfst van hetzelfde jaar was de molen al maalvaardig. De zolders bestonden eerst uit wat losse planken, maar de stenen snelden weer rond. Molenaar Willem Koning had het bedrijfje uitgerust met twee koppels pelstenen, twee koppels maalstenen (zestienders en dertientienders), een schoningsinrichting en een gortbuil.” In 1910 ging de molen over in handen van Mechiel Derks Knol. Hij was al een bejaarde man. De zaken gingen niet zo best en na 1920 kwam de molen stil te staan met één roede. Het einde was nabij. Toch zou de molen nog laten zien wat hij waard was. De slechte dertiger jaren braken aan. De graanprijzen werden abnormaal laag en menig gemengd bedrijf voerde toen met zelf verbouwd graan. De molen werd destijds gehuurd door Sieds Hogerhuis, een voormalig molenaarsknecht. Vele jaren had hij de molen De Welkomst op ’t Hoekje bij St. Jacobiparochie bemalen, waarna hij bij Hallum de sterke, zwaargebouwde koren- en pelmolen van Sytsma bediende. De molen van Minnertsga stond met één roede. Een tweede roede was eigenlijk noodzakelijk. Daarom kocht de weinig kapitaalkrachtige Sieds Hogerhuis een roede van de in 1927 afgebroken Hallumer molen. De molen leek weer compleet, maar toch kreeg de windmolen niet het onderhoud dat hem toekwam. De zelfzwichtroede was niet op de normale manier achter bij de staart te bedienen, maar met behulp van een touwtje en een klosje op het eind van de roede kon Hogerhuis de kleppen open en dicht trekken. Ook de windpeluw werd er niet beter op. Het gevolg was dat de as verzakte en het bovenwiel en de bovenbonkelaar, die beide uit conisch werk bestonden, te diep in elkaar grepen. “De kammen kraaien het soms uit”, vertelde Hogerhuis. “Ik heb de zaag toen maar genomen en van elke kam een stukje afgezaagd.” “Het was een paardenmiddel, maar natuurlijk niet de oplossing. Maar wat wilde je als je krap bij kas zat”, aldus Hogerhuis. De molen draaide in ieder geval weer. Als er enige tijd stil weer was geweest en er kwam een behoorlijk windje aan, dan kon het gebeuren dat Hogerhuis zijn familieleden optrommelde. Dan werkten ze soms met een man of vier tot diep in de nacht door om de achterstand weer in te halen. Toen in [...]

5 11, 2017

In de hof van meester Casper Wetterauw

2017-11-11T13:23:21+00:005 november 2017|0 Reacties

In het verhaal over ds. Flesch, de beheerde jood die in Minnertsga voorganger van Christelijke Afgescheiden gemeente was, ging het ook over het familiedrama op zondag 23 juni 1854. Drie kinderen van ds. Flesch kregen die avond vergiftigingsverschijnselen waardoor twee kinderen kort na  elkaar overleden en de andere ter nauwer nood aan de dood kon ontsnappen. Het familiedrama kwam in de kranten te staan. De Leydse courant van 2 augustus 1854 schreef het volgende: ‘Een drietal kinderen van den Heer Flesch te Minnertsga werden in den nacht van Zondag op Maandag hevig ongesteld, zoodat de geneesheer, die geroepen werd, verklaarde, dat zij blijkbaar iets vergiftigst moesten hebben genuttigd, waarvan niemand echter eenige verklaring wist te geven. De ongesteldheid nam zoodanig toe, dat reeds den volgende morgen twee van hen, een jongentje van 7, en een van 14 jaren oud, onder hevigste smarten bezweken; het derde broertje geraakte gelukkig aan het braken, en verkreeg daarna eenige bewustheid terug, zoodat men uit de uitgeworpene zelfstandigheden en uit verklaring des knaaps de oorzaak gewaar werd: en deze was, dat de kinderen Zondag middag in den tuin des onderwijzers de vrucht van een aldaar zich bevindend zoogenaamd peperboomje hadden genuttigd.’ De drie kinderen waar het hier over gaat waren: Johannes Salomons, Mozes Salomons en Joshua. In tegenstelling wat de krant meldde, zijn de 7-jarige Johannes en de 14-jarige Mozes niet in den nacht van zondag op maandag overleden, maar nog diezelfde zondagavond. Johannes overleed ‘des avonds ten ruim acht ure’ en Mozes overleed ‘des avonds negen ure’, zo vermelden de overlijdensakten. De beide kinderen zijn op vrijdag de 28e  in één graf begraven op het kerkhof van Minnertsga op rij 71 nummer 7. Detail kadastrale kaart 1832 Wie was die onderwijzer? In die tijd wat Casper Klazes Wetterauw dé (hoofd)onderwijzer van Minnertsga. Hij is in 1803 aangesteld en in 1808 zaten er ongeveer 60 leerlingen op zijn school. Die school stond op de plaatst waar nu de ‘Ald skoalle’ staat. Op het kadastrale kaartje is te zien dat het schoolhuis ten zuiden van de school stond, want het nummer 464 was de school en nummer 465a was het schoolhuis. De school werd vroeger door de kerk gefinancierd en het schoolgebouw en schoolhuis waren dan ook eigendom van de Kerkvoogdij van Minnertsga. Het schoolonderwijs was toen nog niet gescheiden in openbaar onderwijs en bijzonder (christelijk) onderwijs. Nee, er was toen alleen onderwijs op christelijke basis. Vandaar dat meester Wetterauw, naast het geven van onderwijs, ook de rol van voorzanger had in de kerk. Hij was een persoon van aanzien in het dorp. Hij heeft veel Minnertsgaasters geholpen bij moeilijke (administratieve)zaken zoals assisteren bij de gang naar de notaris voor een testament, aan- of verkoop van onroerend goed en dergelijke. Waar stond het peperboomje? Meester Wetterauw woonde in het schoolhuis dat toen aan de rand van het dorp stond, want de huizen op de kadastrale kaart aan de noord- en zuidzijde van de kerk waren de laatsten van de dorpskern. Het vak op de [...]

29 10, 2017

Bekeerde jood op kansel Christelijke Afgescheiden Gemeente

2017-10-29T13:48:17+00:0029 oktober 2017|0 Reacties

Op deze website staat nu ook een tijdlijn Kerk & geloof. Naar aanleiding daarvan attendeerde Auke Ykema, secretaris van de Oudheidkundige Vereniging Barradeel, mij op een artikel uit de Leydse Courant van augustus 1854 dat over een trieste gebeurtenis ging in het gezin van ds. Flesch. Dat domineesgezin woonde van april tot en met september 1854 Minnertsga. Auke stuurde ook een afbeelding mee van deze dominee en via Google had hij al gezien het leven van deze man een veelbewogen leven was. Wie was deze ds. Flesch? In Minnertsga stond al sinds 1812 ds. Outhuys als predikant van de Hervormde Kerk. Van hem is bekend dat hij rechtzinnig was. Hij mocht Willem Bilderdijk, geschied- en taalkundige, dichter en advocaat tot zijn vriendenkring rekenen met wie hij ook correspondeerde. Ook was hij een vredelievend man. Ieder jaar, 23 jaar lang, heeft hij volgens de kerkeraadsnotulen verslag gedaan van de huisbezoeken met dezelfde woorden: “Er waren in de gemeente geen ergernissen; liefde en eendracht heerste onder de broederen”. Wellicht mag worden betwijfeld of dat laatste altijd het geval is geweest, want het is vrijwel zeker dat sommigen van zijn gemeenteleden hem toch niet ‘zwaar’ genoeg vonden. Die hielden huissamenkomsten, waarin Sjoerd Cornelis Kattje, ook een gemeentelid van ds. Outhuys en huisschilder van beroep, al vanaf 1830 regelmatig als ‘oefenaar’ optrad. Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat op 1 december 1835 een aantal gemeenteleden de Hervormde kerkgemeenschap verlieten en overgingen naar de Christelijke Afgescheiden gemeente. Dominee Outhuys was in januari van dat jaar overleden en heeft dus de afscheiding niet meer meegemaakt. Ds. S.M. Flesch Na het vertrek van ds. W.J. Schuringa (januari 1843 - februari 1844) van de Christelijk Afgescheiden Gemeente, is de kerkgemeenschap jarenlang vacant geweest. Zelf het Avondmaal werd lange tijd niet gevierd. Pas in januari 1854 beriep de kerkelijke gemeente de bekeerde jood ds. Salomon Mozes Flesch. Ds. Flesch zijn standplaats was Edam waar hij toen al een zeer bewogen kerkelijk verleden had. Volgens de auteur dr. J.J. Bouman, die over het turbulente leven van ds. Flesch heeft geschreven, is Jan Frederik Akkerboom, winkelier in Edam, de aanleiding geweest dat ds. Flesch door de kerkgemeenschap in Minnertsga zou worden beroepen. Auteur Bouman legt de link met het feit dat Akkerboom getrouwd was met Trijntje Wijnalda die volgens hem afkomstig was van Minnertsga, maar dat is niet juist. Trijntje is geboren in Harlingen en woonde daar ook toen zij trouwde. Binnen de Afgescheiden kerkgemeenschap in Minnertsga waren wel Wijnalda’s actief, maar een directe familierelatie met Trijntje Wijnalda heb ik nog niet kunnen ontdekken, hoewel, de Minnertsgaasters Wijnalda’s komen van oorsprong wel uit Harlingen. Om precies te zijn was de kerkeraad op 15 januari 1854 in vergadering bijeen toen overwogen werd ds. Flesch te beroepen. In die vergadering was ook Jan Obbes Wijnalda aanwezig die in Harlingen geboren was. Mogelijk dat die familie was van Trijntje Wijnalda en dat de link was tussen Minnertsga en Edam. Ds. S.M. Flesch en echtgenote Sara Izaäk de Jongh Op [...]

21 10, 2017

Durk Sijes-pôle, Hearewei 15

2017-10-21T08:40:21+00:0021 oktober 2017|1 Reactie

In het begin van de jaren ’80 heb ik een paar keer een bezoek gebracht aan Eva Vogel-Zoodsma die toen op de hoek van de Tsjerkestrjitte woonde tegenover het transformatorhuisje. Ik was daar toen bij haar om wat meer te weten te komen over de familie Zoodsma. Zij vertelde haarschep hoe de familie in elkaar zat en wie wie was, compleet met geboorte- trouw- en overlijdensdata er bij. Zij was een ‘lopend archief’. Wat wist die vrouw veel! Toen viel ook de naam Durk Sijes-pôle en hoe de familie Zoodsma daarmee verknocht was. Op ‘e pôle woonden toen Zoodsma’s en die wonen er nu nog. Jan en Minke Zoodsma wonen er sinds 1990 en van hen kreeg ik informatie en prachtige foto’s van Durk Sijes-pôle die een overzichtelijk verhaal geven over de historische locatie aan de Hearewei 15 in Minnertsga. De Zoodsma-familie is in de loop der jaren uitgeroeid tot een flinke stamboom en het mooie ervan is dat er ook veel foto’s van de Minnertsgaaster Zoodsma’s bij elkaar zijn gebracht. Zo is er een mooi familiearchief ontstaan. Maar niet alleen de Zoodsma’s hebben mijn interesse, ook andere Minnertgaaster families zoek ik uit en probeer ook daarvan zoveel mogelijk portretfoto’s bij elkaar te brengen om de oud-bewoners in schrift en beeld digitaal vast te leggen voor het nageslacht. Zo werden mij een aantal jaren geleden een paar zeer oude foto’s toegestuurd van het echtpaar Dirk Algera en Gerritje Steensma en hun kinderen. Voor mij onbekende mensen; dus de digitale archieven maar induiken en kijken of we meer te weten kunnen komen over deze familiebanden met Minnertsga. Familie Algera Dirk Algera is in 1850 in Minnertsga geboren en Gerritje in 1849. Zij trouwden op 13 mei 1871 in de vroegere gemeente Barradeel. Zij kregen vijf kinderen: Sije, Lolle, een levenloos kindje, Trijntje en Pieter. Het is gezin is in 1892 naar Lisse vertrokken. Dirk is daar bloemistknecht geworden. Dirk was een zoon van Sije Dirks Algera (1818-1871) en Trijntje Jans Brok (1823-1866). Dirk had twee zusters: Siepkje (1851-1876) en Lewina (1854). Als we nog een generatie terug gaan dan komen we uit bij Dirk Sijes Algera (1788-1849) die getrouwd was met Luwina Reinderts Tolsma (1791-1868). Deze Dirk Sijes is geboren in Miedum of Lekkum en Luwina is geboren in Birdaard. Dirk Sijes is boer en naar alle waarschijnlijkheid heeft hij zijn boerenbedrijf op de pôle gehad aan de Hearewei en is toen de naam Dirk Sijes-pôle in de volksmond ontstaan. Dirk Sijes Algera en Gerrit Lolles Steensma Dirk Sijes-tiltje Ter hoogte van Dirk Sijes-pôle lag vroeger een brug in de Hearewei. Onder de brug liep de opvaart vanaf de Ferniawei tot aan de Hoarnestreek. Deze brug is met de ruilverkaveling in de jaren ’70 van de vorige eeuw verwijderd en vervangen door een duiker onder de weg. Op een oude landkaart uit 1852 staat bij de brug de naam: Dirk Sijes-tiltje. Ik heb nog niet onderzoek gedaan naar het woonadres van Dirk Sijes Algera, maar 1 en 1 is [...]

26 08, 2017

De Bestimming van Minnertsga – Under de Toer

2017-08-26T04:40:31+00:0026 augustus 2017|0 Reacties

[vc_row][vc_column][vc_column_text]Het Under de Toer theaterstuk van Minnertsga heet De Bestimming. Filmmaker en historicus Anne van Slageren is de initiatiefnemer van het stuk dat in en rondom de Meinardskerk gaat plaatsvinden in november van het feestjaar 2018. De Bestimming is een voorstelling waarin vooral de muziek van Minnertsgaaster Gert Oost een centrale rol zal spelen. Het stuk speelt in 1955. In dit jaar werd de door brand verwoeste Meinardskerk na 8 jaar renovatie weer in gebruik genomen. Een bijzondere gebeurtenis in het dorp Minnertsga die we meebeleven door de ogen van verschillende dorpsbewoners. Sybe Joostema, bekend van zijn grootse iepenloftspullen Nylsk fan Hermana, de Muze en Bauck, werkt nauw samen met Anne van Slageren om van De Bestimming een onvergetelijke theaterervaring te maken.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_video link="https://www.youtube.com/watch?v=ln_jXP41WEE" align="center"][/vc_column][/vc_row]

Ga naar de bovenkant