19 08, 2017

Brouwers Stalinrichtingen

2017-08-19T06:04:35+00:0019 augustus 2017|0 Reacties

In september 2000 heb ik een artikel geschreven over Brouwers Stalinrichtingen en dat toen is gepubliceerd in de Bildts Post. Het artikel is later door Reimer Rauwerda gebruikt is in een boekje dat bij zijn afscheid als directeur van Brouwers Stalinrichtingen is gepubliceerd. Nu ik toch wat met de Brouwers in de weer ben (zie het vorige verhaal) leek het mij goed om het artikel uit 2000 hier ook maar te publiceren. Boerderij aan de Stasjonstrjitte in Minnertsga Als u uit de richting Marssum naar Leeuwarden rijdt en via het Europaplein, bij het FEC langs gaat, en dan over viaduct gaat, ziet u links beneden aan het spoor het bedrijf Brouwers Stalinrichtingen liggen. De naam Brouwers staat met grote letters bovenop het dak van het pand dus dat kan niet missen. Wat de meesten van u niet zullen weten, behalve sommige ouderen onder u, is dat de wortels van dit bedrijf liggen in Minnertsga. Aan de huidige Stasjonstrjitte in Minnertsga stond voor 1880 nog geen enkele woning. Omdat van het stationsgebouw ook nog geen sprake was werd deze weg de Langdyk genoemd. De eerste bebouwing die plaats vond was de boerderij aan de oostkant van de straat die omstreeks 1880 vermoedelijk in opdracht van Simon Lammerts Brouwers is gebouwd. Simon Lammerts was een zoon van de bekende Lammert IJsbrands Brouwers. Zijn naam is nog altijd verbonden aan het feit dat er op oudejaarsdag een uitdeling plaats vindt onder de weduwen van het dorp, het zgn. Brouwersfonds. Deze Lammert Brouwers had zes kinderen. Uit zijn eerste huwelijk met Tietje Freeks Dijkstra werd een kind geboren en uit het huwelijk met Akke Reisma werden vijf kinderen geboren. Simon werd uit het tweede huwelijk geboren op 29 november 1848 in Minnertsga en kreeg de handelsgeest van zijn vader mee. Echtpaar Brouwers - Nieuwland gefotografeerd in de herfst van 1926 Simon werd koopman om de kost te verdienen en in 1877 trouwde hij op 28-jarige leeftijd met Nieskje Andries Nieuwland.  Nieskje haar ouders woonden in St. Annaparochie die daar een landbouwbedrijf hadden. De combinatie van handelsgeest en de kennis van de landbouw van zijn schoonvader zullen er wel toe geleid hebben dat het echtpaar een boerderij heeft laten bouwen aan de Stasjonstrjitte. De financiële middelen die nodig waren voor de bouw zullen wel geen probleem zijn geweest want vader Lammert (die een cichoreifabriek in Berlikum had) was goed vermogend. Ook aan de zijde van de familie Nieuwland zal wel geen gebrek aan geld zijn geweest. Binnen een jaar na de huwelijksvoltrekking werd bij Simon en Nieskje het eerste kind geboren. Later worden in het gezin nog vijf kinderen geboren waarvan er enkele op zeer jonge leeftijd zijn overleden. Akke, Andrieske en Lammert zijn de enige kinderen die in het gezin overbleven. Simon was bouwboer maar bleef zich vooral bezighouden met de bewerking van vlas. In de boerderij had hij daarvoor veel machines staan die daar uitermate geschikt voor waren. Lammert Simons Brouwers en Trijntje de Boer met hun kinderen: [...]

9 01, 2016

Sigarenmagazijn Redmer de Roos (Stasjonsstrjitte 1)

2016-01-09T16:36:52+00:009 januari 2016|0 Reacties

Roken kent natuurlijk een eeuwenlange geschiedenis, maar pas na de Eerste Wereldoorlog raakte roken volledig ingeburgerd. Dat kwam door de uitgebreide reclamecampagnes van de producenten van rookwaren. Het werd een algemene gewoonte en roken was overal toegestaan. Er waren zelfs dokters en tandartsen die roken aanraadden. De jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw werden de hoogtijdagen van de tabaksindustrie. In die periode rookte zestig procent van de volwassen bevolking. Dat was ook de tijd dat er in Minnertsga bijna op elke hoek van de straat wel een verkooppunt was van rookwaren zoals sigaretten, sigaren en pijptabak. Een van die verkooppunten was gevestigd op de Stasjonstrjitte nummer 1. Hier had Redmer de Roos en Jeltje Meersma een winkeltje in rookwaren. Dergelijke verkooppunten werden meestal sigarenmagazijnen genoemd. In het boek over de Middenstand en ondernemers in Minnertsga dat door Dooitze Zwart is gemaakt, staat onderstaand verhaal in van de dochter Sippie. ‘Mijn vader Redmer de Roos en moeder Jeltje Meersma, zijn zelf de winkel begonnen. Er werd een kamertje aan de voorkant van het huis ingericht als winkel. Dit betekende: een etalage maken, stellingen bouwen en een schuifdeur erin. Ook werd er een kachel in geplaatst, die in de winter en zomer doorbrandde want sigaren moeten goed droog zijn en blijven. Verder kwam er een echt oud kabinet in. In de bovenkant van het kabinet stonden doosjes kleine en grote sigaren en in de laden zat de tabak, shag, rook- en pruimtabak. De sigaretten stonden in een grote doos op een tafeltje. De kassa was een lade van het kabinet. Wel stonden er 2 stoelen in de winkel voor diegene die even wilde of moest zitten. Tegenwoordig vergeet men dit vaak voor de ouderen. Vader had wel diploma’s maar werkte verder op het land en moeder was altijd thuis voor de winkel. Op zaterdagochtend ging mijn vader op de fiets en later op de brommer bij de boeren in de omtrek langs met een koffer met kistjes sigaren om deze te verkopen. Op zaterdagmiddag kwamen er ook nog wel mannen langs voor de gezelligheid, waarbij ze dan met vader een sigaartje rookten.       Ik denk dat het rond 1934 was dat ze gestart zijn met de winkel. In de oorlog was ook de rokerij op de bon en stonden ze soms in de rij als de bonnen uitkwamen bijvoorbeeld voor een half pakje shag. Ook herinner ik mij nog de tijd van de winkelsluiting om 7 uur. Dan stond politieman Oppewal (en ik meen soms Van der Sluis) achter de schuur tegenover ons om te zien of er om één minuut over zevenen nog iemand de deur uitkwam. Dan kreeg men een proces-verbaal (echt gebeurd). Het was een moeilijke tijd. Er waren in die tijd 16 in Minnertsga, die rokerij verkochten. Dan is de spoeling wel dun. Wij waren in Minnertsga wel de enige winkel, die uitsluitend alleen rokerij verkochten. Daar mijn moeder Jeltje in januari 1960 is overleden en mijn vader een tijd alleen was, is hij [...]

9 11, 2013

Van statig tot vervallen boerderij Stasjonsstrjitte

2013-11-10T11:26:30+00:009 november 2013|4 Reacties

De storm van maandag 28 okotber (2013) heeft veel schade veroorzaakt in de provincie. Vooral bomen moesten het ontgelden omdat die nog volop in het blad zaten, maar ook de schade aan gebouwen en boerderijen was enorm. Zo heeft de boerderij aan de Stasjonstrjitte ook geleden onder de eerste heftige najaarsstorm dit jaar. Aalzen de Haan stuurde mij deze week een paar foto’s van de stormschade van deze boerderij. De boerderij staat te koop en het schijnt dat er belangstelling is om het vervallen opstal met de grond gelijk te maken en er een nieuwe woning te bouwen. ‘Ik vind het dik zonde dat deze boerderij straks uit het beeld verdwijnt in Minnertsga’ zo schrijft Aalzen in zijn email. En daar kan ik mij wat bij voorstellen. Maar zoals de boerderij er nu bij staat is het geen gezicht. Het vergt een flinke restauratie – en veel geld - om de boerderij weer in oude glorie te herstellen. Naar alle waarschijnlijkheid heeft Lammert IJsbrands Brouwers vroeger deze boerderij laten bouwen. Dat moet ergens tussen 1832 en 1887 zijn geweest. De Stasjonstrjitte heette toen Lange Dijk. Deze boerderij was het eerste gebouw in de straat en stond toen gewoon net buiten het dorp mooi op de ruimte. De andere bebouwing aan beide kanten van de Stasjonstrjitte is van na 1887. De boerderij heeft een belangrijke functie vervult in het begin van de vorige eeuw. Want het is op deze plaats waar de ‘pakesizzer’ van Lammert IJbrands Brouwers het fundament heeft gelegd van Bouwers Stalinrichting. Hier werden de eerste veedrinkbakken geassembleerd onder de namen Brouwers no. 2, Brouwers no. 3 en Brouwers no. 4. Het florerende bedrijf is Minnertsga later ontgroeid en het heeft zich toen gevestigd in Leeuwarden. Daar is het bedrijf verder uitgegroeid totdat het in 2012 is ondergebracht bij GEA Royal De Boer Stalinrichtingen. Omstreeks 1932 In 2000 heb ik, in het kader van mijn onderzoek naar de historie van de Brouwers, een bezoek gebracht aan het bedrijf in Leeuwarden waar ik toen uiterst vriendelijk te woord ben gestaan door de toenmalige directeur Reimer Rauwerda. Hij heeft mij toen veel verteld over het bedrijf en ik kreeg zelfs enkele foto’s en kopieën van bedrijfsdocumenten mee naar huis die ik nog steeds zorgvuldig bewaar. De statige boerderij met zijn prachtige siertuin aan de Stasjonstrjitte was vroeger een plaatje om te zien. De basis van Brouwers Stalinrichting dreigt nu uit beeld te verdwijnen; net zoals het bedrijf zelf dat ook uit het bedrijfsbeeld is verdwenen.  Kleurenfoto's: Aalzen de Haan

Ga naar de bovenkant