Geen zuivere koffie in Minnertsga

2013-02-03T14:20:16+00:0013 maart, 2012|1 Reactie

Aan het eind van de 18de eeuw kwam de teelt van cichorei in ons land op gang. De eerste cichoreifabriek verrees in 1773 in Groningen. Hoewel de teelt van de cichorei in meerdere provincies plaats vond, werd gedurende de 19de eeuw de meeste cichorei in Friesland verbouwd. De plant groeide op alle grondsoorten, mits deze voldoende waren ontwaterd. De cichoreiplant is een plant met twee gezichten al naar gelang de teeltwijze. Bij de ene teeltwijze werd de wortel gebruikt om er een surrogaatkoffie (peekoffie) van te maken. Bij de andere teeltwijze wordt de wortel geoogst en vervolgens in het donker gebroeid tot er de bekende witlof kroppen op groeien. De eerste die hier in Friesland de cichoreiwortel kweekte en later ook experimenteerde om de wortels te roosteren, was dominee Nienwold die sinds 1770 predikant in Warga was. Hij droogde de cichoreiwortel waarna hij ze met een geleende koffiebrander voor gebruik geschikt maakte. Vervolgens was het Gerben Sybrand uit Huizum die in 1779 de eerste cichoreifabriek oprichtte. Cichoreiwortelen De wortels werden in deze fabriek in ovens gedroogd en met handmolens fijn gemalen. Nadat in 1781 de oorlog met Engeland uitbrak werd de koffie-invoer bemoeilijkt waardoor de koffieprijs enorm steeg. Dit werd nog erger toen Nederland in 1795 onder de Franse heerschappij kwam. Er werd daarom gezocht naar surrogaten, die men o.a. vond in gebrande rogge en eikels. Al spoedig kwam toen de cichorei veelvuldig in gebruik waarmee men in eerste instantie de koffie mee aanlengde. Op de kadastrale kaarten, uit 1832, van de dorpskern van Minnertsga vinden we een cichorei-drogerij en een cichorei-fabriek allebei in eigendom van Cornelis Jelles Tjessinga. Cornelis Jelles Tjessinga staat te boek als ‘cichorijfabrikateur’ en werd geboren in 1786 te Minnertsga als zoon van Jelle Kornelis en Baukje Jakles. Hij was getrouwd met Seerske Dirks Koopmans uit Marrum en kregen samen vijf kinderen: vier dochters en één zoon. De cichorei-drogerij stond midden in het dorp achter de woning waar vroeger Abe en Margje Vogel hun groentewinkel hadden. Achter deze woning had Abe Vogel een grote siertuin op de plaats waar eertijds het gebouw van de drogerij moet hebben gestaan. Aan de westkant van de genoemde woning stond precies een zelfde woning die ook eigendom was van de familie Tjessinga. Deze woning is rond 1900 afgebroken en heeft plaats gemaakt voor de burgemeesterswoning van Luitzen Wallis de Vries die getrouwd was met Neeltje Tjessinga, een ‘pakesizzer’ van Cornelis Jelles Tjessinga. Cichoreifabriek achter het 2de pand rechts de steeg in. In het 1ste pand was een bakkerij gevestigd. De locatie van de drogerij was nog niet eens zo’n slechte. De cichoreiwortels werden voornamelijk aangevoerd per snikschip of praam die voor de woning van Cornelis Jelles konden aanleggen. Door de aanwezigheid van de brede steeg was de afstand tot de drogerij maar kort. Het pand van de cichorei-fabriek, waarvan in de kadastrale kaarten sprake is, bevond zich vroeger achter de woning van Bouwe de With (Meinardswei 30) . Het was een schuur die later gebruikt is Lees meer