Per 1 januari 2018 is de nieuwe gemeente Waadhoeke een feit. De gemeenten Franekeradeel, Menaldumadeel en het Bildt zijn dan volledig opgegaan in de nieuwe gemeente, samen met vier dorpen uit de gemeente Littenseradeel. Geografisch gezien een prachtig gebied met oud en nieuw land. Het nieuwe land, het Bildt, dat pas is ontstaan na 1505. Daarvoor was het de monding van de vroegere Middelsee.
Voor de gemeentelijke herindeling van 34 jaar gelden, in 1984, behoorde Minnertsga, samen met de dorpen: Firdgum, Tzummarum, Oosterbierem, Sexbierum, Pietersbierum en Wijnaldum tot de gemeente Barradeel. Het gemeentebestuur van Barradeel maakte in de laatste editie van ‘Barradiel Meiinnoar Ien’ bekend dat het gemeentehuis, het kantoor van gemeentewerken en de sociale dienst per 1 januari 1984 zijn gesloten. Alle diensten zijn toen verhuisd naar Franeker. Wijnaldum is toen bij de gemeente Harlingen gevoegd en Minnertsga bij de gemeente het Bildt.
Dat Minnertsga in 1984 bij het Bildt is gevoegd, heb ik altijd maar een rare indeling gevonden. Normaal voeg je nieuw toe aan oud, maar in het geval van de gemeentelijke herindeling werd toen oud land aan nieuw Bildtland toegevoegd. In mijn ogen een verminking van de historische waarden van dit grensgebied van oud en nieuw land. Door die grensverminking werd Minnertsga het enige Friestalige dorp op het Bildt.
Het Bildt is ontstaan door aanslibbing in de monding van de oude Middelsee. Het Hertog George van Saksen (1471-1539) een overeenkomst sloot met de edelen Thomas Beukelaar, en de gebroeders Dirk, Floris en Jacob van Wijngaarden om de kwelders van de monding, tussen Minnertsga en het klooster Mariëngaarde (Hallumerhoek) in te polderen door bedijking aan te leggen en van het Bildtland vruchtbaar land te maken. In die tijd zijn er drie parochies ontstaan. Van west naar oost: Wijngaarden, Altoena en Kijfhoek. Toen de bedijking zijn beslag had gekregen, werd kerkelijk het Bildt als 13e Dekanaat aan Westergoo toegevoegd. Later zijn deze parochies gewijd aan St. Jacobus (de apostel), St. Anna (de moeder van Maria) en aan Onze Lieve Vrouwe (Maria, de Moeder van Christus).
Minnertsga lag vroeger vlak tegen de westkust van de monding van de oude Middelsee. Minnertsga wordt in betrouwbare archiefbronnen al in 1168 genoemd. In het dorp staat dan al een parochiekerk. Maar het gebied van de vroegere gemeente Barradeel is, net zoals het Bildt, ontstaan door opslibben. Zo zijn in de 6e en 7e eeuw aan de noordzijde van de Ried, de waterloop tussen Franeker en Berlikum, de kweldereilanden Pietersbierum, Sexbierum, Oosterbierum. Tzummarum, Firdgum en Minnertsga ontstaan. Hoewel dus het Bildt en de grondgebied van de vroegere gemeente Barradeel beide gebieden zijn ontworsteld aan de zee, zijn de gebieden totaal verschillend van infrastructuur. Het oude land met zijn kronkels van wegen en perceelgrenzen en op het Bildt overwegend kaarsrechte wegen en perceelgrenzen.
Na de gemeentelijke herindeling van 34 jaar geleden, is op het oude grondgebied van Barradeel de Oudheidkundige Vereniging opgericht met als doel de geschiedenis van de oude gemeente zoveel als mogelijk is te bewaren, bekend te maken en er over te publiceren. Op het Bildt is ruim 25 jaar geleden het Bildts Documentatiecentrum opgericht met eigenlijk dezelfde doelstelling. Omdat Minnertsga toen tot de gemeente het Bildt behoorde, is er, net zoals van de andere dorpen op het Bildts, een enorme collectie foto’s, documenten en ander historisch materiaal verzameld die zorgvuldig wordt bewaard. Een groot deel van dat prachtige materiaal is ontsloten en te bekijken via internet. Maar er zijn nog steeds vrijwilligers bezig om nog meer van dat moois op internet te publiceren.
In de nieuwe gemeente Waadhoeke zijn bijna 30 verenigingen, stichtingen of andere instellingen bezig met de historie van stad, dorp of streek. Maar liefst 41 kernen omvat de nieuwe gemeente die globaal het gebied beslaat dat ligt tussen Nieuwebildtzijl, Boksum, Winsum, Achlum en Roptazijl met Franeker als de hoofdplaats. Gelet op het aantal instellingen die zich met hart en ziel bezig houden met de historie, wordt op 23 maart 2018 een Historische Dag georganiseerd waarvoor alle verenigingen en organisaties binnen de gemeente zijn uitgenodigd die zich inzetten voor stads-, dorps- en streekgeschiedenis. Dat is een mooi initiatief om elkaar in de grote gemeente beter te leren kennen en daar waar het kan de samenwerking met elkaar te zoeken. ‘Waadhoeke Meiinoar Ien’.
De gemeentekrant ‘Barradiel meiinoar ien’ was wat nu de gemeentelijke website is op internet. De gemeente gebruikte de krant, die maandelijks werd uitgegeven, als communicatiemiddel richting de burgers. Plaatselijke ondernemers konden een advertentie plaatsen. Bijna alle nummers van ‘Barradiel Meiinoar Ien’ staan bij mij in de kast. Het laatste nummer is van december 1983. Het decembernummer was traditioneel ook het nummer dat de plaatselijke ondernemers een nieuwjaarswens plaatsen. In 1983 deden de navolgende Minnertsgaaster ondernemers dat ook: Fa. J. Terpstra (Ferversbedriuw), J. Wiersma en D. Wiersma-Halma (SRV súvelhûs), Van Dijk’s Bazar (huishoudelijke artikelen), fam. Siebesma (café en slijterij), fam. Gj. Bloembergen (bouwbedrijf), fa. A.J. Joostema (loonbedrijf), J. Haarsma (autorijschool), fam. F. Post (installatiebedrijf), fam. Bonnema, A. Valkena en S. Vonk (slagerij), Fa. A. Bosma & zn (woninginrichting), fam. R.R. Post (woninginrichting en 4=6 zelfbedieningswinkel) Fa. Joostema-Wijngaarden (transport en verhuizingen), fam. S. Swierstra (autobedrijf en Chevron tankstation), Technisch Bureau Zonderland, Autorijschool Abma, fam. Plat (bakkerij) en H.A. Joostema en J. Joostema-Terpstra (loonsproeibedrijf).
Tijden veranderen! Op naar een nieuw jaar met oog voor het verleden: Minnertsga vroeger.
Beste mînsen,
’t Bildt (Billând) is al feer foor 1505 ontstaan , kyk maar na myn publikasys op http://www.sytsekeizer.nl
Hier ’n sitaat derút:
“Al fanôf ongefeer 800 n Kr. is Billând gemiddeld ´n meter opbild met klaai, Deuze meter klaai is ontstaan doe’t de Burdine (Boorne) nag as rivier ferbining had met de see. At bij hoogwater de rivier bútten de oevers trad, sweefde de klaai in ’t water boven de útterwaarden, om der nageraden del te slaan. Dut fon fral hier an ‘e kust plak in ’t wide part fan ’t estuarium, ‘uiterwaarden’ tussen de oeverwâlen in de Middelsee, later Billând. Soa ontstonnen dikke, opbilde ‘kom-grônden’ fan fette klaai fan ’n meter dik.
Na de bediking (ongefeer ´t jaar 1200) met de fijf eerder noemde dammen in de geul en de seumerdiken an weerskanten hierfan op de útterwaarden fan de Middelsee, bleef de geul binnen de diken en worde ’t netuurlik rivierproses (met de tijbeweging) an bânden laid. In 1287 is tidens en drekst na de oversromingsramp fan dat jaar fine klaai fan de Súddersee anfoerd en delsloegen over ’t Bildt fia de geul, de Sitkens Rijdt …”
Spitig genog is dut preses fan opbillen, fral met help fan eerst nag defensieve seumerdiken nag niet soa herkend, erkend. Hierbij hewwe boeren en later ok de monniken fan Mariëngaarde en Lidlum ’n groate rol speuld, fral bij ’t bediken en ôfdammen fan de bêding /Boorne fan de Middelsee in 1200 n Kr.
Dus die “verminking” van het landskap fâlt best wel wat met.
Ik wil dut en andere saken , graag feerder fertelle op de Historise dâg, 23 maart ankemd jaar !
Sytse Keizer, Ouwe-Syl 29-12-2017