‘Geuzen’ vielen Minnertsga binnen

Op de Facebookpagina van de Oud Barradeel staat een foto die Renske de Vries heeft ingestuurd. Op de foto veel mensen die gekostumeerd zijn in kleding die niet past bij de tijd waarop de foto is genomen. De foto is vroeger gemaakt in Minnertsga en er werd gevraagd of er ook iemand was die meer kon vertellen over de gebeurtenis. Dezelfde foto heb ik ook in bezit en aan de hand van mijn aantekeningen heb ik gereageerd op het bericht op Facebook. Vervolgens kreeg ik nog een paar foto’s van diezelfde gebeurtenis die in de Franeker Courant van 31 augustus 1921 staat beschreven, maar die volgens de schrijver van het artikel niet geheel aansloeg.

De foto’s hebben betrekking op het openluchtspel waar de inname van Den Briel op 1 april 1572 werd nagespeeld. Een klein stukje vaderlandse geschiedenis vooraf. Vanwege de strenge vervolging van Calvinisten zagen een aantal Nederlandse edellieden zich in 1566 genoodzaakt het land te ontvluchten. Velen van hen besloten de strijd vanuit zee voort te zetten en noemden zichzelf ‘de Watergeuzen’, naar het Franse woord voor armoedzaaier: ‘Gueux’. Willem van Oranje voorzag deze Geuzenvloot van kapersbrieven, waardoor ze geen piraten, maar vrijheidsstrijders waren. Lange tijd mochten ze gebruik maken van de Engelse havens, maar in het voorjaar van 1572 beval koningin Elisabeth hen te vertrekken.

De Geuzen zetten daarop koers naar Texel, maar kwamen door een ongunstige wind uiteindelijk uit bij Den Briel. Daar werden ze benaderd door de lokale veerman, Jan Pieterszoon Koppelstok, die hen informeerde dat er slechts een klein Spaans garnizoen in de stad aanwezig was. De Geuzen trokken daarop naar de stad en schreeuwden ‘In naam van Oranje, doe open die poort!’, maar burgemeester Koekebakker weigerde dit. Op 1 april 1572 bestormden de Watergeuzen daarom de stadsmuren en veroverden Den Briel.

Hieronder het artikel dat is overgenomen uit de Franeker Courant. Met het verhaal erbij, krijgen de foto’s meer betekenis.

Minnertsga – Zoo is dan de feestdag weer voorbij. Des morgens deed het muziekkorps “Oranje“ vaderlandse liederen hooren. Het ringrijden en ringfietsen nam nu een aanvang. De uitslag was als volgt: Ringrijden 1^e prijs, G. Westerhuis en B. Meerstra; 2^de prijs A. Posthumus en H. Faber, Ringfietsen (heeren): 1^e prijs J. Bruinsma; 2^de prijs F. de Roos. Ringfietsen (dames): 1^e prijs mej. G. van der Meulen; 2^de prijs mej. A. de Ruiter. ’s Namiddags om 1 uur had de voorstelling van het historische feit plaats: “de vloten van de admiralen Tromp en De Ruiter, op last van de State gebracht onder opperbevel van De Ruiter”. De keurig versierde bootjes, bemand met matrozen, waren mooi. ‘t Liep vlot van stapel, maar ‘ t sloeg niet in. Men had met ’t kiezen van een historisch stuk gelukkiger kunnen zijn.

De optocht werd nu opgesteld: een vijftal wagens, waarop booten waren geplaatst, waarin de matrozen zaten, Statenleden te paard, de Prins in zijn schitterende uniform voorop. Daarachter kwamen de schoolkinderen met versierde bogen en hoepels. Het sluitstuk van dezen gecostumeerde optocht was een zigeunerwagen. Deze laatste trok heel wat bijkijks; voor in den wagen zat een oude zigeuner, achterin een paar vrouwen. Naast en achter de wagen eenige meisjes met tamboerijnen en een man met een draaiorgel. De bruine gezichten en de eigenaardige kleederdracht, waren juist weergegeven, een nomadenvolkje zoals ze in werkelijkheid zijn. Nog sloot zich daarbij aan een berenleider. Na het ontbinden van den optocht begaf een ieder zich naar het feestterrein waar het volks- en kinderspelen begonnen. ’t Weer was mooi, de stemming kwam er in toen het muziekkorps de tent verliet en een rondgang op het terrein maakte. Nu eerst kwam ’t los, ’t was spoedig: “Allen hossen , Heele trossen”. Om 7 uur waren de wedstrijden afgeloopen. Uitslag: Zakloopen, 1^e prijs P. Haarsma en J. Wassenaar; 2^de prijs H. Elzinga en A. Hijlkema. Stoelendans: 1^e prijs mej. J. de Vries, 2^de prijs mej. S. Groeneveld.

De ‘poort’ begin Hegebuorren

De lucht was intusschen bewolkt geworden en toen om halfnegen   de optocht zich weer in beweging zette, vielen reeds enkele regendroppels. Verlicht door fakkels, steeds gaande in Bengaalsche verlichting, was de optocht nu schitterend. Op het terrein zou men verder het avondfeest vieren. Het begon al druk te worden, en steeds stroomden de feestgangers door de controle. Totdat ongewenscht een rem begon te werken, n.l. hevige regenbuien. Velen verlieten het terrein, anderen gingen voor de controle terug, haalden hun fietsen en vertrokken. Maar er waren ook genoeg, die zich lieten natregenen. Het bestuur oordeelde, dat de feestelijkeheden “full speed” moesten doorgaan. De verzoening tusschen Tromp en De Ruiter werd maar van ’ t programma geschrapt. ‘Lijkt ons het beste, dat dit geschil nu maar door de heeren in een onderonsje wordt beslecht. Een drietal tableaux werden gegeven en toen werd het vuurwerk afgestoken. Een enkel stuk ondervond wat last van de regen, maar ’t eenparig oordeel was: “’t vuurwerk was prachtig!” ’t Muziekkorps speelde lustige wijsjes, enkelen probeerden, om op maat van de muziek de beenen te bewegen, maat ’t ging niet. Het feestterrein was door den regen zoo glad, dat men heel voorzichtig moest loopen. Toen het slotstuk van het vuurwerk met veel geknal de lucht was ingegaan, haastte een ieder zich huiswaarts. De feestdag, zoo mooi begonnen, eindigde slecht. Was het droog weer gebleven, het feestterrein was zeker gevuld geworden. Uit ver omliggende plaatsen waren velen gekomen om in Minnertsga het Oranjefeest te vieren.

Bronnen:
Franeker Courant
Foto’s: eigen collectie, Renske de Vries, Janke Stoppels
www.isgeschiedenis.nl