IJetsinga, Antje Baukes

Antje is getrouwd met Dijstra, Thomas Jogchums op 18 sep 1847 in Wonseradeel. Thomas is geboren op 6 jun 1825 in Arum. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Begraven:
Kerkhof rij 1 nr. 9

Bauke is getrouwd met Anema, Seeske Annes op 10 jun 1869 in Barradeel. Seeske (dochter van Anema, Anne Seerps en Tjessinga, Maaike Cornelis) is geboren op 24 feb 1850 in Minnertsga . [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Begraven:
Kerkhof Minnertsga rij 1 nr. 5.

Thoma is getrouwd met Anema, Seerp Annes op 10 jun 1869 in Barradeel. Seerp (zoon van Anema, Anne Seerps en Tjessinga, Maaike Cornelis) is geboren op 21 feb 1846 in Minnertsga; is gestorven op 18 okt 1878 in Minnertsga; is begraven op 22 okt 1878 in Minnertsga . [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Begraven:
Kerkhof rij 1 nr. 11

Aantekeningen:

Begraven:
Kerkhof rij 2 nr. 9

Aantekeningen:

Begraven:
Kerkhof rij 2 nr. 10

Aantekeningen:

Begraven:
Kerkhof rij 1 nr. 11

Aantekeningen:

Hoogleraar in de rechtswetenschappen aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Bezocht het gymnasium te Leeuwarden en studeerde daarna aan de gemeentelijke- en de vrije universiteit te Amsterdam in de klassieke letteren. Later ging hij naar Leiden waar hij in 1894 onder Oppenheim promoveerde op een proefschrift 'Onderstand en art. 80 van de Grondwet'. Na zijn promotie bleef hij nog drie jaar in Leiden studeren en ging toen naar Leeuwarden waar hij zich als advocaat vestigde. In die jaren heeft hij veel gepubliceerd. In 1921 kwam hij als lid van de Anti Revolutionaire Partij in de Eerste Kamer als opvolger van wijlen prof. dr. H. Bavinck waar hij zich speciaal aangetrokken voelde tot de staatsrechtelijke en internationale vraagstukken. Een reeks van jaren nam hij deel aan de hoofdredactie van het dagblad 'De Rotterdammer' terwijl hij reeds al bijna dertig jaar medewerker was aan 'De Standaard'. Zijn verdiensten vonden erkenning door zijn benoeming tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en Commandeur in de orde van Oranje Nassau.

Gezin/Partner: Gertzen, Anetta Albertha. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Begraven:
Kerkhof Minnertsga rij 2 nr. 6.

Thomas is getrouwd met Houtman, Anna Maria in vóór 1925. Anna is geboren op 2 sep 1876 in Voorschoten ; is gestorven op 7 jan 125 in 's Gravenhage ; is begraven op 10 jan 1925 in Minnertsga . [Gezinsblad] [Familiekaart]

Gezin/Partner: Kuyken, J. E.. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

ANEMA, Seerp (1875-1961)

Anema, Seerp, dichter en schrijver (Minnertsga (F.) 31-10-1875 - Zeist 7-3-1961). Zoon van Seerp Anema, akkerbouwer, en Thoma Antje Dijstra. Gehuwd op 23-6-1911 met Anna Hermina Louisa Kuijper. Uit dit huwelijk werden 2 zoons geboren. Na haar overlijden (14-11-1953) gehuwd op 7-4-1955 met Jacqueline Cornélie Adolphine du Marchie van Voorthuijsen. Uit dit huwelijk werden geen kinderen geboren. afbeelding van Anema, Seerp

Seerp Anema kreeg een onderwijzersopleiding in Den Haag. Na het behalen van de MO-akte Nederlands was hij enige tijd leraar en vanaf 1924 schoolopziener in de inspectie Amsterdam. Anema stond sterk onder invloed van het neocalvinisme van de gerereformeerde voorman Abraham Kuyper - met wie hij een persoonlijke relatie had: zijn latere echtgenote was diens nicht - , en heeft geprobeerd op basis van diens inzichten in de esthetica een calvinistische kunstleer te ontwerpen. Hij kwam hierbiij in botsing met de andere protestantse literatoren, eerst met de groep rond Ons Tijdschrift, later met die rond Opwaartsche Wegen. Zijn radicale breuk met alle contemporaine kunstopvattingen ging deze schrijvers en dichters veel te ver, terwijl hij hun op zijn beurt voortdurend halfslachtigheid verweet.

In de in 1899 gedateerde voorrede in - het vier jaar later gepubliceerde - Poëzie veroordeelt Anema de christelijke dichtkunst als een 'aaneenrijging van beelden en zegswijzen aan Bilderdijk ontleend, maar saamgevlochten tot eene makke rijmelarij en natuurlijk ten eenenmale vreemd aan de intensiteit van zijnen in worsteling en weeën gewrochten arbeid' (ibidem, 29). Ook toen al veroordeelde hij de poëzie van de Nieuwe Gids'ers, samengevat in de term 'impressionisme', hoewel hij de verdienste van hun aanval op de retoriek erkende. De overheersende plaats die het gevoel inneemt, en het voortdurend bedenken van nieuwe woorden voor deze subjectieve gevoelens, ziet hij evenwel als 'taal- en levenontbindende' krachten. Het gevoel als intuïtief kenvermogen krijgt bij hem de volle aandacht. Later zal hij de kunst even hoog plaatsen als de wetenschap en pleiten voor een 'kunstuniversiteit' naast de Vrije Universiteit. Deze intuïtieve kennis, direct door de ziel gegrepen, moest zijns inziens door de ratio met de overige kennis worden verbonden. Wanneer zij echter met de aanwezige kennis in strijd blijkt, dan dient de intuïtief verworven kennis te worden verworpen.

In zijn latere geschriften, vanaf Moderne kunst en ontaarding uit 1926, is Anema's aanval op de dichtkunst van Tachtig heviger. Hij ziet dan vanaf de Romantiek destructieve krachten werken, die kunnen leiden tot de ondergang van de westerse culttuur. In de Romantiek is de esthetiek losgemaakt van de ethiek, dat wil zeggen van de geopenbaarde zedelijke orde. Dit leidt in het impressionisme tot een ziekelijk subjectivisme: niet de geopenbaarde wereld, het object, heerst, maar het 'ik' van de kunstenaar. Daarom ook is dit subjectivisme atheïstisch, en daarom ook moet alle christelijke kunst die (gedeeltelijk) van de principes van Tachtig uitgaat worden verworpen. In het voetspoor van de cultuurfilosofen Max Nordau en Oswald Spengler ziet Anema vanaf circa 1800 een proces van ontaarding, gekenmerkt door dissociatie. Daartegenover stelt hij zijn eigen literatuurideaal: een 20e-eeuwse classiciteit, waarin het goede uit de godsopenbaring in Israël, uit de Grieks-Romeinse cultuur en uit wat de natuurwetenschappen en de literatuur van andere talen leerden, zijn verenigd. Deze literatuur is het produkt van een scheppende culturele kracht, waarin de harmonie van het object wordt weerspiegeld door een harmonisch daarop ingesteld subject.

Zijn vroegere werk, zoals Poëzie, Van Hollands kusten en de roman In 's levens opgang - beide laatste uit 1907 - noemde Anema zelf produkten van 'het nog niet geheel bewuste streven naar antithese, ook in de kunst'. Met Jeroesjaleem verloren , z zijn tussen 1932 en 1953 in vijf delen verschenen cyclus over koning Salomo, probeerde hij zijn ideaal van classiciteit in praktijk te brengen. Tegelijk wil hij zijn medecalvinisten tot inkeer brengen door de parallellen aan te geven die hij zazag tussen de gloriejaren van koning David en die van Kuyper en tussen de dagen van koning Salomo en zijn eigen tijd. Breed schildert hij de glorie van Salomo, type van Christus Triumfator, die in zijn huwelijk met de landsbruid, type van de kerk van Christus, het volmaakte Jeruzalem moest grondvesten, en de ondergang van deze koning, doordat hij meer aandacht had voor zijn dynastie dan voor zijn opdracht type van Christus te zijn. Door de verdringing van de theocentrische door de antropocentrische gedachte ging het rijk ten slotte ten onder. Zowel literatoren als theologen kritiseerden dit werk, gebaseerd op Anema's eigen interpretatie van het bijbelse Hooglied. Tegen de theologen verdedigde hij zich onder meer met het argument dat voor de schrijver-dichter de verbeelding mag aanvullen wat logisch en psychologisch nodig is voor een werkelijk verstaan van het bijbelverhaal.

Anema - een moeilijk en prikkelbaar, maar ook hartelijk mens - geeft in zijn latere werk duidelijk blijk van desillusie. Een werkelijke polemiek met andere christen-schrijvers bleef uit, en volgelingen kreeg hij niet.

A: Brieven, manuscripten en personalia in Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum te 's-Gravenhage.

P: Behalve de in de tekst genoemde werken o.a.: Een vergeten dichteres uit de achttiende eeuw (Amsterdam, 1921); Davidisch of Salomonisch (Kampen, 1927); Bijbelstof en belletrie (Kampen, 1934); Calvinistische en impressionistische aesthetiek (Kampen, 1935); Destructivisme (Kampen, 1937).

L: P. Keuning, Litteratuur en leven (Baarn, 1919); P.J. Risseeuw, Christelijke schrijvers van dezen tijd (Kampen, 1930); J. Ridderbos, in Gereformeerd Theologisch Tijdschrift 33 (1932-1933) 415-417; Menno ter Braak, 'Wat is beeldspraak', in Verzameld werk VI (Amsterdam, 1950) 191-197; C. Rijnsdorp, In drie etappen (Baarn [1952]); D.J. Couvee, in Gereformeerd Weekblad, 7-4-1961; R.G.K. Kraan, Ons Tijdschrift, 1896-1914. Een literair-historisch onderzoek (Groningen, 1962).

I: Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld. Onder hoofdred. van H.P. van den Aardweg (Amsterdam 1938) 45.

H. Jongsma

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 4 (Den Haag 1994)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013

Gezin/Partner: Kuyper, Anna Hermina Louisa. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Begraven:
Kerkhof Minnertsga rij 2 nr. 5)

Bauke is getrouwd met Voorn Grootenboer, Gorissina Johanna van der op 2 okt 1923 in Delft. Gorissina is geboren op 9 sep 1879 in 's Gravenhage; is gestorven op 9 mrt 1950 in Leeuwarden; is begraven op 10 mrt 1950 in Minnertsga. [Gezinsblad] [Familiekaart]